Rabaty kwiatowe są zwykle jednym z podstawowych elementów architektonicznych ogrodów. Dobrze zaprojektowane, zachwycają swą kolorystyką, bogactwem, harmonią i pięknem idealnie dobranych roślin. Istnieje wiele ich odmian, jak np. rabaty jednogatunkowe, mieszane, całoroczne, sezonowe, czy skalne. Warto dowiedzieć się więcej o bogatych możliwościach tworzenia rabat!
Rabata kwiatowa stanowi mniej lub bardziej regularny pas odpowiednio zagospodarowanej powierzchni w ogrodzie, o długości co najmniej trzykrotnie przekraczającej jej szerokość. Może być przy tym pojedynczym pasem mającym swój koniec i początek (np. gdy biegnie wzdłuż chodnika ogrodowego), lub też może okalać np. okrągły czy kwadratowy placyk. Rabaty kwiatowe najczęściej tworzone są przy ogrodzeniach, murach, budynkach, altanach, ścieżkach itp.
Bardzo często rabaty kwiatowe są nieprzemyślane, pełne chaosu i mało spójne, co niestety negatywnie wpływa na odbiór całego ogrodu i otoczenia. Tymczasem mają stanowić najprostszą i bardzo wygodną formę ekspozycji różnych roślin ozdobnych. Przy ich właściwym planowaniu i wykonaniu, niezbędna jest przynajmniej podstawowa wiedza z zakresu biologii i wymagań gatunkowych roślin, które zamierza się wykorzystać.
Rabaty kwiatowe ich zróżnicowanie
Najprostsze rabaty mają kształt pojedynczych pasów, jednak równie częste są rabaty prostokątne i okrągłe. Inne spotykane, to np. rabaty łukowate i faliste, lub o nieregularnym brzegu z którejś ze stron. Rabaty mogą mieć przeróżny charakter, zależnie od wyobraźni tworzącego. Mogą być przy tym nawet bardzo zmienne i nietypowe. Łatwość ich aranżacji zależy głównie od sposobu obsadzenia, przy czym najmniej kłopotliwe są oczywiście rabaty jednogatunkowe.
Do najbardziej znanych i najczęściej wymienianych typów rabat zalicza się z reguły rabatę: uniwersalną, z roślinami jednorocznymi, bylinową (w tym z roślinami cebulowymi), formalną lub nieformalną (zależnie od stylistyki, rabata może mieć charakter formalny lub bardziej swobodny, czyli nieformalny), słoneczną lub zacienioną, monochromatyczną, całoroczną lub sezonową, jednogatunkową lub mieszaną (wielogatunkowa), jednobarwną lub barwną (dwubarwną lub wielobarwną), skalną itp. Tylko od osoby uprawiającej ogród oraz jej kreatywności i zmysłu estetycznego zależy, jaki efekt końcowy osiągnie samodzielnie wykonana rabata kwiatowa.
Rabaty kwiatowe – wybrane rodzaje rabat kwiatowych
Rodzajów rabat kwiatowych jest wiele, najważniejsze z nich, to:
- Rabata uniwersalna – inaczej nazywana też rabatą mieszaną, czyli wielogatunkową. Przy jej tworzeniu wykorzystuje się zróżnicowane gatunki roślin, zarówno byliny, jak i rośliny zielne (jednoroczne). Dzięki swej uniwersalności, może ona przez cały rok tworzyć element dekoracyjny ogrodu (gdy składa się z gatunków kwitnących w różnych terminach, od wiosny do jesieni).
- Rabata z roślin jednorocznych – przy jej tworzeniu wykorzystuje się wyłącznie rośliny jednoroczne. Akcyjność tego typu rabaty może trwać od wiosny do jesieni. Niestety późną jesienią wymaga oczyszczenia i przez zimę, zamiast niej pozostaje tylko puste miejsce.
- Rabata bylinowa – wykorzystuje się tu wyłącznie gatunki roślin bylinowych (dwu- i wieloletnich), ewentualnie uzupełnia się je tylko wybranymi roślinami jednorocznymi, które mają zasłonić (zagospodarować) wolne miejsca po przekwitniętych bylinach wiosennych (np. po przebiśniegach, tulipanach).
- Rabata formalna – ma wyłącznie geometryczne kształty, jest pełna symetrii i geometrycznych linii.
- Rabata nieformalna – ma nieregularne, zwykle faliste lub zygzakowate brzegi, przez co wygląda na bardziej naturalną, malowniczą i delikatną. Optycznie powiększa ogród.
- Rabata słoneczna – usytuowana na stanowisku słonecznym, przy jej aranżacji wykorzystuje się więc gatunki preferujące wystawę słoneczną, bardziej piaszczystą glebę i bardziej odporne na suszę.
- Rabata zacieniona – usytuowana na stanowisku zacienionym (wystawa północna, północno wschodnia, lub północno-zachodnia, albo też rabata rozlokowana pod rozłożystą koroną drzewa, w cieniu domu). Na takiej rabacie sadzi się rośliny gatunków cieniolubnych.
- Rabata monochromatyczna – rabata jednokolorowa, na której może być wiele gatunków roślin, jednak wszystkie muszą kwitnąć w odcieniach jednej barwy (np. od jasnego lila, po ciemny fiolet).
- Rabata całoroczna – rosną tu rośliny różnych gatunków, od wyłącznie sezonowych do zimozielonych. Rabata ta musi być dekoracyjna przez cały rok. Rośliny powinny być więc tak dobrane, by o każdej porze roku na rabacie znajdowało się coś atrakcyjnego (np. z tyłu zimozielone cyprysiki i trzmieliny, bliżej przodu kwitnące wiosną tulipany i krokusy oraz kwitnące latem cynie i róże, po jesienne zimowity i wiosenne krokusy).
- Rabata sezonowa – najłatwiejsza do wykonania, nazywana też rabatą uniwersalną, mieszaną lub wielogatunkową. Można tu wyróżnić dodatkowo rabatę wiosenną (dekoracyjna tylko wiosną, a później likwidowana), letnią i jesienną. Najtrudniejszą do wykonania i utrzymania jest rabata całosezonowa.
- Rabata skalna – rabata z nasadzeniami roślin skalnych, a więc np. rozchodników, sukulentów górskich, karłowatych krzewinek itp. Tworzy się ją na skalistej aranżacji naturalnej lub częściej sztucznie tworzonej, zwykle w miejscu nasłonecznionym i z przepuszczalnym podłożem.
- Rabata jednogatunkowa – tworzona na bazie wyłącznie jednego, wybranego gatunku roślinnego. Można przy tym wykorzystać jednak wielobarwność i wielość wyglądu różnych odmian danego gatunku (np. rabata różana, od róży pnących z tyłu, po róże wysokie i niskie oraz miniaturowe z przodu). Rabaty z roślinami jednego gatunku, powinny być raczej wąskie (o szerokości 50-100 cm) i bez obwódek. Nie zaleca się ponadto łączenia różnych barw odmian kwiatowych w taki sposób, by tworzyły odrębne kolorystycznie plamy lub jakąś rytmiczność. Sadzenie odmian różnobarwnych w obrębie jednego gatunku (np. cynie w wielu kolorach, różnobarwne mieszanki bratków i tulipanów). Specjaliści radzą, by kolorystycznie kwiaty układały się jak najswobodniej, ponieważ dopiero wtedy rabata wygląda jak naturalna mozaika. Najlepiej też wybierać rośliny mające małe wymagania i łatwe do pielęgnacji, czyli tzw. gatunki pospolitych roślin ogrodowych, a więc np.: stokrotki, niezapominajki, bratki, astry, cynie, tulipany, dalie itp. W zacienionych miejscach można posadzić kolorowe żurawki, bergenie sercolistne, funkie. Natomiast w bardzo słonecznych miejscach idealne będą liliowce, floksy, jeżówki purpurowe, a nawet piwonie. Gatunków takich jest zresztą bardzo wiele.
- Rabata mieszana (wielogatunkowa) – tworzona na bazie wielu gatunków, należy do tradycyjnych rabat kwiatowych i zwykle komponuje się ją piętrowo, przy czym niskie rośliny sadzi się z przodu (rośliny okrywowe i płożące, rośliny cebulowe kwitnące wiosną i niskie byliny kwitnące latem), średnie pośrodku (średniej wielkości byliny kwitnące latem i jesienią), a wysokie z tyłu (np. zimozielone krzewy, tuje, wysokie krzaki róż itp.). Rośliny płożące lub okrywowe to np.: bluszczyk kurdybanek, bluszcz pospolity, dąbrówka rozłogowa, funkia. Przykładowe rośliny cebulowe kwitnące wiosną to np.: szafirki, tulipany, narcyz, hiacynt. Przykładowe byliny kwitnące latem to np.: niskie zawciąg nadmorski i goździk kropkowany, wysokie jeżówka purpurowa i dalia ogrodowa, natomiast średnie to piwonia, płomyk wiechowaty, liliowiec ogrodowy i złocień właściwy. Z kolei przykładowe byliny kwitnące jesienią to np.: niskie aster krzaczasty oraz zawciąg nadmorski i goździk kropkowany, średni aster nowobelgijski, oraz wysokie dalia ogrodowa, aster nowoangielski, dzielżan ogrodowy i słoneczniczek szorstki. Rośliny na rabacie nie mogą się wzajemnie zasłaniać. Ponadto zaleca się również, by im wyższe rośliny sadzi się na rabacie, tym mniej ich umieszczać w takiej grupie, co umożliwi odpowiednie wyeksponowanie i naturalny wygląd całej rabaty. Rabata nie powinna jednak nabierać przy tym wyglądu schodów. Grupy roślin nie mogą też tworzyć prostych, symetrycznych rzędów, lecz naturalne, harmonijnie przenikające się pasy. Ogólna zasada jest taka, że im bardziej naturalny wygląd rabaty, tym lepiej. Czasem nieco kontrolowanego chaosu jest więc dobre. Między niskie rośliny warto gdzieniegdzie posadzić kilka wyższych kwiatów, a wysokie lepiej sadzić w kilku oddalonych od siebie grupkach, by żadne z nich nie tworzyły jednolitej ściany, lecz raczej niesymetryczne grupy lub nieregularne rzędy.
- Aby osiągnąć taki efekt, sadząc rośliny najlepiej jest wykonać odpowiednie rozplanowanie. Trzeba więc najpierw rozstawić je wszystkie w doniczkach na przyszłej rabacie, co pozwoli na idealną przymiarkę i skorygowanie błędów tak, by późniejsze wykonanie, czyli wkopanie roślin, spełniało oczekiwania autora. Sadząc rośliny trzeba również pamiętać o zachowaniu odstępu, przeznaczonego na ich późniejsze rozrośnięcie się. Prawidłowo założona rabata mieszana ma być dekoracyjna przez cały sezon, a rośliny rosnące obok siebie różnogatunkowe rośliny powinny mieć podobne wymagania (glebowe, świetlne) i siłę wzrostu. Wtedy egzemplarze rosnące szybciej i bujniej, nie zagłuszą pozostałych obok siebie. Przed posadzeniem roślin można również rozrysować plan całej rabaty na papierze, pozwoli to bez wysiłku określić jej przyszłą wielkość, kształt i rozmieszczenie planowanych gatunków i odmian kwiatowych.
