Burak ćwikłowy to doskonałe warzywo o wysokiej zawartości minerałów i witamin, które na dodatek jest łatwe w uprawie. Dbanie o to warzywo od siewu do zbiorów nie powinno nikogo wystawiać na problemy. Zapewni za to później pyszne posiłki zarówno na surowo, jak i gotowane. Masz ogród lub działkę i myślisz o kompleksowej uprawie warzyw? Przeczytaj więc koniecznie nasz poradnik ogrodniczy i jeszcze dziś dowiedz się, jakie wymagania ma burak zwyczajny.
Burak ćwikłowy zwany inaczej burak zwyczajny (Beta vulgaris)
jest bardzo popularnym warzywem korzeniowym. Posiada mięsisty bulwiasty korzeń, który jest używany jako warzywo gotowane na surówki, sałatki i zupy, także do marynowania i konserwowania. Są pyszne nawet spożywane na surowo, gotowane, a następnie schładzane do sałatek oraz jako dodatek do zup i gulaszów. Pieczenie ich w całości to jednak najlepszy sposób na zachowanie ich niepowtarzalnego smaku.
Aby uzyskać najlepszy smak, buraki muszą być szybko uprawiane i zbierane, gdy są jeszcze dość małe. Potem muszą być gotowane na świeżo. Ich ozdobne i kolorowe liście świetnie prezentują się w ogrodzie. Za młodu można je dodawać do sałatek i do zupy z botwiny. Masz ogród lub działkę i myślisz o kompleksowej uprawie warzyw? Przeczytaj więc koniecznie nasz poradnik ogrodniczy i jeszcze dziś dowiedz się, jakie wymagania ma burak zwyczajny.
Burak zwyczajny stanowisko uprawy.
Buraki preferują stanowiska w pełnym słońcu. Będą też jednak rosły i w jasnym cieniu. Trzeba jednak unikać obszarów, które w ogóle nie mają bezpośredniego nasłonecznienia. Należy też nawozić glebę dobrze przegniłym i przerobionym kompostem. Unikajmy jednak obornika i innych świeżych polepszaczy gleby. Taki świeży nawóz może łatwo prowadzić do zbytniego pośpiechu we wzroście, szczególnie przy wcześniejszym wysiewie nasion.
Skutkuje to potem nieprawidłowym rozwojem korzeni. Świeży i nieprzerobiony nawóz łatwo zaraża też podłoże wieloma szkodnikami glebowymi. Mogą one uszkadzać bulwy, wyjadając je od środka. Miejsce uprawy należy ponadto oczyścić z wszelkich większych kamieni i zniwelować obszary zbyt zagęszczonej gleby. Takie zaniedbane enklawy również mogą bowiem negatywnie wpłynąć na dobry rozwój korzeni.
Przed siewem należy ponadto zaprawić glebę lekkim nawozem mineralnym odpowiednim dla buraków. Mało kto wie, że buraki można również bez problemu uprawiać w pojemnikach, jednak pod warunkiem, że są wystarczająco głębokie. Najbardziej pożądane pH gleby pod zasiew buraków powinno być obojętne, neutralne.
Burak zwyczajny najpopularniejsze odmiany
Dostępne są teraz w sprzedaży różne odmiany buraków mające nie tylko nieco inne wymagania, ale też różne kształty bulw. Są więc buraki o bulwach okrągłych jak i wydłużonych. Odmiany buraków mają też różniące się nieco kolory. Dzięki temu burak ćwikłowy stał się nie tylko jadalnym, ale również i bardzo ozdobnym warzywem do uprawy w ogrodzie. Spróbuj więc i Ty wyhodować je w swoim ogrodzie, nawet tym dotąd wyłącznie kwiatowym! Większość ludzi preferuje tradycyjne odmiany buraka ćwikłowego o bulwie korzeniowej w kształcie czerwono fioletowej kuli.
Jednak obecnie można już kupić nasiona buraków ćwikłowych mających bulwy korzeniowe białe, pomarańczowe, czerwone, czy nawet żółte. Niektóre z nich (szczególnie odmiany czerwone) mają przy tym długie, cylindryczne i zwężające się korzenie. Najpopularniejszą odmianą buraka ćwikłowego w Europie w tej chwili jest odmiana ‘Boltardy’. Jednak dobrze rosną także inne równie popularne odmiany, jak ‘Albinia Vereduna’, ‘Babieto di Chioggia’, ‘Bikores’, ‘Bonel’, ‘Burpees Golden’. Inne znane i popularne odmiany, to również ‘Cheltenham Green Top’, ‘Cylindra’, ‘Detroit 2 Crimson Globe’, ‘Pablo’, ‘Red Ace’, czy ‘Wodan’.
Do uprawy w warunkach klimatycznych i glebowych Polski warto jednak wybierać przede wszystkim odmiany polskie. Polecane są m.in. odmiany polskie o korzeniach okrągłych, jak np. ‘Glob F1’, ‘Czerwona Kula’ czy ‘Nochowski’). Są też odmiany o korzeniach wydłużonych, m.in. ‘Rywal’ czy ‘Opolski’. Takie polskie odmiany buraków ćwikłowych są zarówno plenne, jak i ciekawe odnośnie koloru miąższu (mają intensywnie wybarwiony miąższ).
Wymienione tu polskie odmiany buraków nadają się zarówno do spożycia bezpośredniego, jak i do konserwowania np. w słoikach. Można je również przechowywać zakopcowane lub w chłodnej piwnicy itp. Buraki bez względu na odmianę dorastają w 3 miesiące do ok. 15-45 cm wysokości.
Burak zwyczajny siew – kiedy sieć buraki
Jeśli chcesz wysiewać buraka ćwikłowego z nasion, najlepiej wysiewać je bezpośrednio do gruntu w kwietniu, maju lub czerwcu. Jeśli można, poczekaj chociaż do końca marca lub kwietnia, aby zasiać pierwsze buraki, ponieważ nie lubią zimnej gleby. W przypadku wcześniejszego siewu można najpierw podgrzać glebę, przykrywając ją folią lub szklanymi kloszami. Następnie wysiewa się nasiona buraków w odstępach dwutygodniowych do lipca. Taki stopniowy siew pozwala uzyskać korzystną sukcesję korzeni.
Do siewu kopie się bruzdę o głębokości ok. 2 cm. Burak ćwikłowy szybko kiełkuje, zaledwie 10 do 12 dni po siewie. Jeśli sadzisz kilka rzędów, rozstaw je w odległości około 40 cm od siebie. Umieść 2 do 3 nasion w redlinach w odstępach ok. 25 cm. Zasiane wcześniej buraki ćwikłowe od czerwca można więc wykorzystywać już do przechowywania ich korzeni w okresie zimowym. Na pewno też od razu można z nich robić botwinę, surówki, zupy. Bez względu na termin wysiewu, buraki trzeba siać rzadką strużką, aby uniknąć przegęszczenia i późniejszej konieczności przerzedzania.
Po siewie przykrywamy rowki ziemią i delikatnie podlewamy te miejsca wodą. Gdy młode wykiełkowane rośliny osiągną około 2,5 cm wysokości, należy je przerzedzić, ale tylko wtedy, jeśli to konieczne. Powinny rosnąć w odległości ok. 10 cm od siebie. Po siewie buraków, należy zadbać o to, aby nie zamarzły. Można w tym celu chronić je za pomocą plastikowej foliowej szklarni tunelowej, jeśli istnieje jakiekolwiek ryzyko ochłodzenia.
Burak zwyczajny uprawa
W uprawie buraków należy zawsze starać się unikać całkowitego wysychania gleby. Jeśli tak się stanie, bulwy staną się twarde i zdrewniałe, stracą też słodki smak i będą gorzkie. Z drugiej strony, zbyt obfite podlewanie powoduje rozdwajanie i rozwidlanie korzeni. Trzeba więc starać się utrzymywać glebę stale równomiernie lekko nawilżoną. Zaleca się podlewanie co około 10-14 dni.
W razie suszy można wspomóc zachowanie odpowiedniej wilgotności gleby, rozkładając ściółkę wzdłuż buraczanych rzędów. W uprawie buraka ćwikłowego, szczególnie na początku rozwoju, należy też stosować nawożenie organiczne. Zaleca się do tego najlepiej odpowiednio przygotowane nawozy organiczne – kompost, obornik, humus, nawozy zielone, czy też mączki skalne. Można też oczywiście stosować odpowiedni nawóz mineralny, jednak lepsza jest ekologia w uprawach. Takie naturalne nawozy najkorzystniej poprawiają strukturę gleby.
Dzięki temu skuteczniej pobudzają jej mikroorganizmy i życie biologiczne. W ten sposób optymalnie dostarczają najcenniejszych składników pokarmowych uprawianym roślinom. Ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym koniecznym w uprawie buraków ćwikłowych, jest ponadto również tzw. przerywka. Chodzi o przerzedzenie nadmiaru buraczanych siewek w rzędach.
Najlepiej to zrobić w momencie, gdy małe buraczki mają już urośnięte 2-4 liście. Przerywka powinna ponadto być robiona w dni pochmurne, bo wtedy gleba jest wilgotna i łatwo wyciągać z ziemi pojedyncze siewki. Buraki ćwikłowe wymagają ponadto regularnego odchwaszczania.
Zbiór buraków zwyczajnych
Korzenie buraków ćwikłowych należy zbierać, gdy są jeszcze stosunkowo młode i delikatne. Nie należy jak już wyżej wspomniano, pozostawiać ich zbyt dużych i starych. Robią się wtedy łykowate i gorzkie, całkowicie niesmaczne i nieprzydatne spożywczo. Wyciągamy je więc z ziemi, gdy osiągną rozmiar piłki golfowej, może nieco więcej. Mniejsze nadal pozostawiamy w ziemi, aby osiągnęły taką samą dojrzałość. Ogólnie zbiór buraków ćwikłowych zależy od ich przeznaczenia, więc przeprowadza się go w różnych terminach.
Przykładowo, na pęczki botwinowe buraki ćwikłowe zbiera się już w czerwcu oraz w lipcu. Jeśli siejemy je stopniowo, to możemy na botwinę zbierać je także i później. Zwykle jest to po prostu efekt standardowego przerywania zbyt gęstych buraczanych grządek. Z kolei buraki przeznaczone do bezpośredniego spożycia większych już korzeni, można zbierać w terminie od lipca do sierpnia.
Później zbieramy buraki przeznaczone do dłuższego przechowywania (np. do zimowania). Wtedy najlepiej zbierać je od końca września, najdalej do początku października. Wszystkie muszą zostać zebrane do końca, zanim pojawią się pierwsze jesienno-zimowe przymrozki. Buraki ćwikłowe najeżą bowiem do warzyw wrażliwych na zbyt niskie temperatury. Przemrożone bulwy korzeniowe do niczego się już nie nadają.
Burak zwyczajny problemy w uprawie, szkodniki i choroby buraków.
Burak ćwikłowy jest ogólnie bardzo odporną rośliną. Może być jednak podatny na pękanie i rozdwajanie bulwiastych korzeni, czy ich zdrewniały wzrost. Czasem też atakują je choroby i szkodniki. Wśród najgroźniejszych chorób buraków wymienia się chwościka buraka, mączniaka prawdziwego, parcha zwykłego buraka oraz zgniliznę twardzikową. Natomiast groźne szkodniki, to mątwik burakowy, mszyca burakowa, śmietka ćwiklanka, oraz pchełka burakowa.
