Site icon Swiat w kwiatach

Pochodzenie, znaczenie gospodarcze i produkcja truskawek

owoce truskawki

truskawki

5/5 - (1 vote)

Truskawki to rośliny produkujące wspaniałe, aromatyczne i soczyste owoce, stanowiące jeden z najpopularniejszych, naturalnych produktów spożywczych! Obecnie z 1 ha pola można zbierać nawet po 100 ton tych słodkich owoców. Coraz częściej jednak jemy truskawki produkowane na sztucznych podłożach w cieplarniach. Czy wszystkie one są smaczne i jednakowo wartościowe?

Jakie jest dokładne pochodzenie, znaczenie gospodarcze i produkcja truskawek?

Truskawka to tak naprawdę poziomka truskawka (łac. Fragaria ananasa, Duchesne), ponieważ jest to roślina będąca mieszańcem dwóch gatunków poziomki z rodziny różowatych (łac. Rosaceae, Juss.). Roślina ta ma też inne nazwy zwyczajowe, m.in. poziomka wielkoowocowa lub ananasowa, najczęściej jednak nazywa się ją potocznie truskawką.

Pochodzenie truskawek europejskich

Truskawki nie są rośliną rodzimą w Europie. Faktycznie przybyły tu zza oceanu. Wszystkie truskawki powstały przy tym z tej samej krzyżówki mieszańcowej, przy czym w warunkach Europy zrobiono to w 1712 r., przez skrzyżowanie poziomki wirginijskiej (łac. F. virginiana, Mill.) pochodzącej ze wschodnich obszarów Ameryki Północnej, z poziomka chilijską (łac. F. chiloensis, L. Mill.). Uprawa truskawek w Europie trwa więc od dosyć dawna! Co jednak ciekawe, truskawka w warunkach Europy Środkowej wyjątkowo i przejściowo dziczeje (określa się je wtedy, jako tzw. efemerofity).

owoce truskawki

Aktualne odmiany truskawek uprawowych

Truskawka powstała w wyniku naturalnej hybrydyzacji, ze skrzyżowania dwóch różnych gatunków poziomek w XVIII w. Jest więc mieszańcem oktaploidem, mającym przez to podwojoną liczbę chromosomów 2n = 8x = 56, a przez to również przybliżoną wielkość genomu 1C = 708-720 Mb. Co ciekawe, oba gatunki wyjściowe, a więc poziomki F. virginiana oraz F. chiloensis, także były oktaploidami. Aktualnie bardziej szczegółowa analiza genomu truskawki, przy nowych możliwościach analitycznych w dziedzinie genetyki doprowadziła jednak do zupełnie nowego wniosku, że genom tej rośliny pochodzi od nawet trzech dzikich gatunków diploidalnych poziomek. Cztery z subgenomów pochodzą bowiem od diploidalnego osobnika F. vesca, a dwa kolejne od diploidalnego osobnika z gatunku F. iinumae oraz dwa kolejne od nieznanego jak dotąd przodka spokrewnionego z F. iinumae.

Wśród najpopularniejszych odmian uprawnych truskawki można wymienić obecnie m.in.:

owoce truskawek

Morfologia truskawek uprawowych

Truskawki są bylinami o wysokości 15-45 cm. Mają krótkie łodygi o małym przyroście na długość, tworzące rozłogi zwane potocznie „wąsami”, za pomocą których rozmnażają się wegetatywnie (rozrastając się). Ich liście są trójlistne, na górnej stronie nagie i lśniące, na brzegach ząbkowane. Kwiaty truskawek mają wypukłe dno, są obupłciowe i składają się z 5 białych płatków korony, u niektórych odmian również ich krotności, a ponadto, mają różną liczbę działek kielicha, ułożonych w dwóch okółkach i kieliszku. Po przekwitnięciu, elementy te przylegają do tworzącego się owocu. W czasie kwitnienia i owocowania, kwiatostany łukowato przyginają się do ziemi (szczególnie pod ciężarem owoców). Owoce tworzy rozrastające się po zapyleniu dno kwiatowe. Co ciekawe, jadalnym owocem tryskawki jest owoc zbiorowy, będący de facto tzw. jagodą pozorną. Dopiero na jej powierzchni zawiązują się liczne malutkie orzeszki (w zależności od odmiany – są koloru kremowego, poprzez czerwonawy, do purpurowego i brązowego), które stanowią właściwe owoce. Niektóre kulty wary, czyli odmiany truskawek, mogą owocować nawet kilka razy w roku (np. Albion i Capri).

krzak truskawki

Wykorzystanie truskawek

Truskawki uprawia się we wszystkich krajach klimatu umiarkowanego, a także w chłodniejszych rejonach podzwrotnikowych. Głównym celem uprawy są ich smaczne i bardzo soczyste owoce, które nadają się do bezpośredniego spożycia, jak i do mrożenia oraz na przetwory. Owoce te zawierają całe bogactwo różnych substancji odżywczo-leczniczych. Poza mrożonkami, z owoców truskawki wytwarza się m.in.: kompoty, dżemy, desery, alkohole i napoje, a liście tej rośliny suszy się i wyrabia z nich herbatki owocowo-ziołowe. Owoce dodaje się również do ciast, tortów, jako nadzienie do pączków.

dżem z truskawek

Wartości odżywcze truskawek

Jedna szklanka owoców truskawki waży ok. 144 g i zawiera przy tym ok. 43 kcal (kilokalorii), co można przeliczyć na 181 kJ (kilodżuli). Ponadto, w takiej szklance truskawek znajduje się ok.: 132 g wody, 0,88 g białek, 0,53 g lipidów (tłuszczów), 10,1 g węglowodanów (w tym cukrów) oraz 3,3 g włókna. Owoce truskawki zawierają ponadto bardzo dużo różnych substancji odżywczych i leczniczych, w tym: wit. C, wit. A (także retinol), wit. E, witaminy z grupy B (B1, B2, B3, B5, B6, B12, a także kwas foliowy zwany wit. B9 lub B11), sole mineralne (wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas, sód, cynk, miedź, mangan, selen), nienasycone kwasy tłuszczowe (omega-3), flawonoidy, fitosterole, antocyjany, bromelię (w dojrzałych owocach), całe mnóstwo aminokwasów. Owoce truskawek są więc bardzo zdrowe i odżywcze. Wielu uważa je z tego powodu również za świetny afrodyzjak!

świeże owoce truskawki

Znaczenie gospodarcze truskawek

Produkcja truskawek na świecie jest szalenie popularna i w ostatnich dziesięcioleciach wykazuje nawet tendencję rosnącą. Według danych FAO (ang. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia I Rolnictwa), produkcja tych owoców w 2009 roku wyniosła nawet 3 mln i 779 tys. ton! Liczba ta rosła stosunkowo szybko, bowiem w 1966 r. produkcja truskawki przekroczyła wielkość jednego miliona, w 1985 r. – wielkość 2 mln ton, a w 1999 r. – wielkość 3 mln ton. Zdecydowanie największym producentem od lata pozostają Stany Zjednoczone Ameryki Północnej, przy czym w ostatnich 5 latach wytwarza się tam średnio ok. 1100 tys. ton rocznie (wedle internetowej bazy danych statystycznych FAO). Na drugim miejscu w produkcji truskawek jest Hiszpania, wytwarzająca ok. 290 tys. ton rocznie, potem Rosja i Turcja. Obecnie mniejsze ilości, znajdujące się pomiędzy 200 a 300 tys. ton rocznie, produkuje już osiem krajów, w tym również Polska. Produkcja w naszym kraju przekroczyła po raz pierwszy liczbę 200 tys. ton rocznie, stosunkowo dawno, bo w 1978 roku, przy czym od tego momentu kształtuje się niezmiennie w przedziale pomiędzy 170 a 340 tys. ton (średnio 200 tys. ton).

Polska zajmuje obecnie 8 miejsce na świecie w produkcji truskawki. Jesteśmy więc ważnym potentatem w produkcji truskawki na świecie, ponadto nasze owoce uchodzą za jedne z najsmaczniejszych i najsłodszych! Nasza rodzima odmiana Truskawka Kaszubska (tzw. kaszëbskô malëna) została nawet wpisana do europejskiego systemu nazw i oznaczeń geograficznych i rozporządzeniem Komisji Europejskiej (WE) nr 1155/2009 z dnia 27.11.2009 r. nazwę tego produktu roślinnego zarejestrowano, jako Chronione Oznaczenie Geograficzne.

owoce truskawki

Uprawa truskawek

Truskawki można aktualnie uprawiać na różnorodnych terenach – od równinnych do pagórkowatych. Najlepiej udają się jednak na glebach lekko kwaśnych (mających pH w granicach 5,5-6,0) gliniasto-piaszczystych i piaszczysto-gliniastych. Nie wskazane jest jednak zakładanie plantacji na łąkach i ugorach. Najlepsze przedplony dla upraw truskawkowych, to: rzepak, wyka, groch, gorczyca. Mniej dobrymi są zboża. Przed rozpoczęciem uprawy, należy glebę odchwaścić i nawieźć obornikiem w dawce 40-50 t/ha, dopiero wtedy można rozsiać nawozy mineralne w dawkach: 80-100 kg/ha fosforu oraz 100-120 kg/ha potasu (najlepiej w formie siarczanu potasu K₂SO₄). Warto przy tym wiedzieć, ze polecany, jako najlepszy wieloskładnikowy nawóz pod truskawki, to Flovit bezchlorkowy, który należy używać w dawce 400-700 kg/ha. Z kolei azot stosuje się w pierwszym roku plantacji wiosną, w ilości 60-80 kg/ha czystego składnika. Natomiast w latach następnych, należy wysiewać go dopiero po zbiorach owoców. Truskawki w produkcji najczęściej rozmnaża się przy tym wegetatywnie, czyli przez podział i flancowanie rozłogów.

produkcja truskawek

Specjaliści wskazują trzy możliwe terminy zakładania plantacji. Może to być termin letni, który jest uważany za najlepszy w przypadku, gdy posiada się dobrze ukorzenione sadzonki i jest ku temu sprzyjająca aura. Wtedy już w roku następnym uzyskuje się pierwszy, duży plon owoców. Kolejny jest termin jesienny, który zaleca się w przypadku uzyskania dużej liczby sadzonek i towarzyszącej temu, sprzyjającej pogody. Tu jednak istnieje ryzyko nieukorzenienia się niektórych sadzonek oraz ich przemarznięcia w czasie zimy. Poza tym należy wiedzieć, że rośliny późno sadzone dają raczej niewielki plon w roku następnym, a satysfakcjonujący – dopiero w roku kolejnym. Ostatnim możliwym jest termin wiosenny. Należy tu zaznaczyć, że zakładanie plantacji wczesną wiosną jest korzystniejsze niż późnojesienne, jednak tylko w wypadku lepszej pogody i jeśli dysponujemy wieloma sadzonkami. Truskawki bez problemów się wtedy ukorzeniają i silnie rosą niemal od razu po posadzeniu, szybko maja też ładne i obfite owoce.

Exit mobile version