Draceny są od wielu lat bardzo popularnymi w Europie roślinami doniczkowymi. Ich głównym atutem jest przede wszystkim ciekawy i egzotyczny wygląd oraz w miarę kolorowe liście, łatwość uprawy i stosunkowo szybki wzrost. Obecnie są też bardzo chętnie uprawiane także w polskich mieszkaniach. Jako rośliny pochodzące z rejonów tropikalnych, draceny mają co prawda dość wysokie wymagania w kwestii warunków uprawy i potrafią sprawiać problemy, to jednak w większości przypadków stanowią piękna i satysfakcjonująca roślinna ozdobę mieszkania.
Draceny (łac. Dracaena L.) są rodzajem roślin egzotycznych, liczącym ok. 40 różnych gatunków. Są to sukulenty drzewiaste i krzewiaste. Jako sukulenty maja wykształconą tkankę (gruboszowatą), dzięki której przystosowały się do życia w warunkach ograniczonej dostępności wody (tkanka ta służy do gromadzenia wody). Rośliny takie wykształcają również szereg innych, dalszych adaptacji do życia na terenach suchych, przejawiających się zarówno w ich w budowie, jak i fizjologii.
Draceny występują na terenach subtropikalnych i tropikalnych, usytuowanych w różnych rejonach Azji i Afryki oraz na Wyspach Kanaryjskich. Gatunkiem typowym i najpopularniejszym w hodowli domowej jest dracena smocza (łac. Dracaena draco L.).
Co ciekawe, draceny należą też do rodziny szparagowatych (Asparagaceae) i rzędu szparagowców (Asparagales), choć pewnie mało komu kojarzą się z jadalnymi szparagami. Ich dalsze jednostki systematyczne, to klasa okrytonasienne (okrytozalążkowe, łac Magnoliophyta, syn. Angiospermae) oraz klady: rośliny jednoliścienne, nasienne i naczyniowe.
Charakterystyka dracen
Draceny to od wielu lat bardzo lubiane i cenione za ładny pokrój oraz ozdobne liście rośliny doniczkowe. W warunkach uprawy domowej osiągają niekiedy nawet spore rozmiary, jednak nigdy takie, jak w naturze. W środowisku naturalnym większość dracen tworzy bowiem drzewiaste pnie i osiąga kilkumetrowe lub większe rozmiary. W tej grupie roślin występują jednak także i gatunki będące krzewami. Jest to zróżnicowana morfologicznie grupa roślin. Dracen nie należy mylić z podobnymi do nich roślinami z rodzaju kordylina, od których różnią się głównie barwą korzeni (u kordylin korzenie są białe z bulwkowatymi zgrubieniami, natomiast u dracen są one żółtopomarańczowe i bez bulwek).
Rośliny należące do rodzaju dracen tworzą wysoki pień (w przypadku draceny smoczej sięgający nawet do 20 m), dzielący się u starszych osobników na gałęzie, na których końcach rosną wąskie, szablaste liście, układające się na szczytach w koronę na kształt parasola. W zależności od gatunku, liście te są dłuższe lub krótsze i szersze lub węższe, mają też różne elementy barwne prócz standardowej zieleni (np. białe i żółte pasy na zielonych liściach). Z kolei kwiaty u dracen są zielonkawobiałe lub kremowe, niezbyt mocno pachnące i zebrane w kwiatostany o typie kłosu lub baldachu. Rośliny te w naturze kwitną regularnie, jednak uprawiane w mieszkaniach kwitną niestety rzadko.
Gatunki i odmiany dracen
Do rodzaju dracena (łac. Dracaena) należy ok. 40 gatunków pochodzących z subtropikalnych i tropikalnych rejonów Azji, Afryki i Wysp Kanaryjskich. Są to najczęściej rośliny drzewiaste, osiągające w środowisku naturalnym po kilka i kilkanaście metrów wysokości (max ok. 20 m u draceny smoczej, czyli smokowca), choć są wśród nich również i gatunki niższe, będące krzewami. Draceny uprawiane w warunkach domowych nie rosną jednak tak wysokie i niezwykle rzadko kwitną (specjaliści piszą, że niemal nigdy). W uprawie domowej można spotkać wiele gatunków (a wśród nich odmian), które różnią się pokrojem, kształtem i barwą liści. Najbardziej popularne w takiej hodowli sztucznej, to gatunki:
- dracena smocza (łąc. Dracaena draco);
- dracena wonna (łac. Dracaena fragrans, ciekawie prezentują się odmiany 'Massangeana’ o liściach z szerokim żółtym paskiem po środku, 'Victoria’ o liściach żółto-obrzeżonych z ciemnym zielonym paskiem przez środek liścia, a także 'Rothiana’ o liściach skórzastych oraz ciemnozielonych z białym obrzeżeniem);
- dracena obrzeżona (łac. Dracaena marginata, mają bardzo wąskie liście, cenioną odmianą jest ‘Tricolor’posiadający kremowo prążkowane liście o czerwonych brzegach);
- dracena Hookera (łąc. Dracaena aletriformis);
- dracena Sandera (łąc. Dracaena braunii, gatunek bardzo spopularyzowany w ostatnich latach i sprzedawany pod nazwą ‘Lucky Bamboo’);
- dracena odwrócona (łac. Dracaena reflexa).
Stanowisko i uprawa dracen
Draceny mają duże wymagania świetlne i powinny być przy tym ustawiane w miejscach jasnych, jednak nie bezpośrednio na słońcu, a raczej ze światłem rozproszonym. Rośliny te nie mogą być narażone na bezpośrednie, silne nasłonecznienie. Ponadto, więcej światła potrzebują odmiany o barwnych liściach (np. ‘Tricolor’ i draceny wonne), ponieważ w miejscu słabo oświetlonym kolory zaczynają dosyć szybko zanikać.
W okresie wzrostu, dracena może ponadto stać w normalnej temperaturze pokojowej, czyli mającej ok. 21-22°C, natomiast zimą temperaturę tę można nieco obniżyć, jednak nie niżej, jak 13°C. Takie właśnie zakresy temperatur są odpowiednie dla wymienionych wyżej, najpopularniejszych gatunków i odmian, jednak są też mniej znane gatunki, wymagające zimą minimalnej temperatury w granicach 18°C. Dlatego kupując dracenę, warto dokładnie się zapoznać z wymaganiami akurat posiadanego gatunku i odmiany! Dla przykładu, zimą temperatura otoczenia draceny powinna wynosić 12-15°C dla draceny smoczej i draceny wonnej, natomiast 15-18 C dla większości pozostałych gatunków.
Podlewanie i przesadzanie draceny
Specjaliści uważają, że draceny mogą sprawiać kłopoty w hodowli, jednak ich odpowiednia pielęgnacja wcale nie jest taka skomplikowana. Rośliny te wymagają bowiem podlewania tylko 1-2 razy w tygodniu, zimą nawet nieco rzadziej. Trzeba przy tym pamiętać tylko, by nie zostawiać wody na podstawce i zawsze zlewać jej nadmiar, jeśli się pojawi, co oznacza również, że nie należy przelewać tych roślin. Pozostawiony nadmiar wody może prowadzić do gnicia korzeni. Wyjątkiem jest tu jednak dracena Sandera, która może rosnąć w bardzo wilgotnej glebie, a nawet i w samej wodzie (uprawy hydroponiczne). Ponadto, w okresie wzrostu, czyli od marca do sierpnia, rośliny te należy podlewać umiarkowanie, natomiast w czasie spoczynku, czyli jesienią i zimą – oszczędniej.
W przypadku dracen, wskazane jest także utrzymywanie wysokiej wilgotności powietrza, co już może sprawiać pewne problemy, szczególnie zimą, gdy funkcjonuje ogrzewanie centralne. Należy więc od czasu do czasu zraszać całą roślinę z zewnątrz. Jeśli to zaniedbamy i dracena będzie miała zbyt ciepło i za sucho, wtedy jej liście mogą żółknąć, obsychać i opadać (skutki przesuszenia w postaci opadania liści są szczególnie widoczne u odmian o barwnych liściach, bo są one bardziej wrażliwe). Z kolei gnijące liście i/lub łodyga, to typowy objaw zbyt częstego podlewania i przelewania podłoża, w którym rosną draceny.
Pielęgnacja dracen zawsze wymaga też ich przesadzania, gdy tylko okaże się, że obecna doniczka staje się już zbyt mała. Zazwyczaj zabieg ten należy wykonywać co rok u osobników młodych, a potem co 2-3 lata (jeśli użyjemy większej donicy, to nawet i rzadziej). Przy przesadzaniu, na dnie nowej doniczki należy zawsze ułożyć warstwę drenażową, która zabezpieczy system korzeniowy przed gniciem. Dobre są do tego drobne kamyki lub keramzyt. Dopiero na drenaż sypie się ziemię próchniczą i bogatą w składniki pokarmowe (żyzną), jednak przepuszczalna i o odczynie pH w granicach 6,3-6,8. W sprzedaży dostępne są zresztą już gotowe mieszanki glebowe, sprzedawane zwykle pod nazwą „Ziemia do palm, juk i dracen”. Jeśli mamy do czynienia ze starymi roślinami, wtedy przesadzanie nie jest już bezwzględnie wymagane, wtedy wystarczy jedynie wymienić wierzchnią warstwę gleby w doniczce na świeżą.
Dracena nawożenie
Raz na dwa tygodnie, od marca do sierpnia powinno się zasilać draceny odpowiednim dla tych roślin nawozem płynnym wieloskładnikowym, rozcieńczonym wraz z wodą do podlewania.
