Wiosna to dla wielu osób najpiękniejsza pora roku i tak jest w istocie, ponieważ budzi się wtedy uśpione życie po zimie. Rośliny wychodzą z ziemi i zaczynają kwitnąć. Wracają też dzikie ptaki z ciepłych krajów. Co jeszcze można wtedy zaobserwować? Kochasz przyrodę i czekasz na pierwsze oznaki ciepła po długiej zimie, wiec konieczne sprawdź, jakie są atrybuty wiosny. Przeczytaj i poznaj, jak reagują na to rośliny, a jak zwierzęta.
Znaczenie słowa wiosna
Słowo „wiosna” odnosi się do pory roku, ale oznacza także odniesienie do idei odrodzenia, odmłodzenia, odnowy, zmartwychwstania, czy wyrośnięcia na nowo i zakwitania u roślin oraz budzenia ze snu, przybycia z migracji i rozmnażania się u zwierząt. W równonocy wiosennej (lub jesiennej) dni i noce trwają w przybliżeniu po dwanaście godzin. Przy czym długość dnia wiosną rośnie, a długość nocy maleje wraz z upływem tego sezonu. Odwrotnie zaś z kolei dzieje się jesienią. Obszary subtropikalne i tropikalne mają klimat opisany w odniesieniu do innych pór roku (pora sucha lub mokra, monsunowa, cyklonowa).
W klimatach tych nie występują nasze cztery pory roku. Kultury miejscowej ludności mogą mieć też inne lokalne nazwy dla poszczególnych pór roku, które mają niewielką równoważność z terminami wywodzącymi się z Europy. Jakie są atrybuty wiosny w naszym klimacie umiarkowanym? Przeczytaj i poznaj, jak reagują na to rośliny, a jak zwierzęta. Aby jednak określić, jakie są atrybuty wiosny w naszym klimacie umiarkowanym. Należy najpierw omówić podział tych pór roku, bo bywa on różny, zależnie od poszczególnych czynników.
Jakie są atrybuty wiosny – miesiące pór roku.
Meteorolodzy na ogół definiują cztery pory roku, jako: wiosna, lato, jesień i zima. Są one wyznaczone przez wartości ich średnich temperatur w ujęciu miesięcznym, przy czym każdy taki sezon trwa trzy miesiące, co razem (3 miesiące x 4 pory roku) daje nam 12 miesięcy w roku. Trzy najcieplejsze miesiące to z definicji lato, a trzy najzimniejsze to zima. Przerwy między nimi to wiosna i jesień. Tak zdefiniowana wiosna może rozpocząć się w różnych terminach w różnych regionach (różnice regionalne w datach rozpoczęcia dotyczą też pozostałych pór roku). Na przykład w Skandynawii wiosna zacznie się później, niż w Polsce. A w Polsce później z kolei, niż we Włoszech. Zatem w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, miesiące wiosenne to marzec, kwiecień i maj.
Natomiast w Nowej Zelandii i Australii, wiosna umownie rozpoczyna się 1 września i kończy 30 listopada. W Irlandii, zgodnie z kalendarzem gaelickim, wiosna jest z kolei często określana jako luty, marzec i kwiecień. Szwedzcy meteorolodzy określają początek wiosny, jako pierwszą okazję. W której średnia temperatura w ciągu dnia przekracza zero stopni Celsjusza, co ma trwać przez 7 kolejnych dni. Jak zatem widać – data rozpoczęcia wiosny zmienia się w zależności od szerokości i wysokości geograficznej danego terytorium.
Jakie są atrybuty wiosny – wiosna meteorologiczna.
Na Półkuli północnej, a więc także w Polsce, wiosna meteorologicznie zaczyna się 1 marca i trwa do 31 maja. Meteorologiczne lato zaczyna się 1 czerwca i trwa do 31 sierpnia. Jesień zaczyna się 1 września i trwa do 30 listopada. Natomiast meteorologiczna zima zaczyna się 1 grudnia i trwa do 28 lutego. Na Półkuli południowej meteorologiczna wiosna zaczyna się 1 września i trwa do 30 listopada. Meteorologiczne lato zaczyna się 1 grudnia i trwa do 28 lutego.. Jesień zaczyna się 1 marca i trwa do 31 maja. Natomiast meteorologiczna zima zaczyna się 1 czerwca i trwa do 31 sierpnia.
Jakie są atrybuty wiosny – wiosna astronomiczna.
W niektórych kulturach na półkuli północnej (np. w Niemczech), astronomiczną równonoc wiosenną uważa się za pierwszy dzień wiosny. A przesilenie letnie przyjmuje się jako pierwszy dzień lata. Wiosna astronomiczna w Europie w tym w Polsce trwa wiec 92-93 dni i rozpoczyna się 20 marca, rzadziej w niektórych krajach, w tym w Polsce – 21 marca. Wiosna trwa do początku lata, które trwa 92-93 dni i zaczyna się 21 czerwca w Polsce (w niektórych krajach rzadziej 20 czerwca) i trwa do początku jesieni. Astronomiczna jesień trwa 89-90 dni i zaczyna się 22 lub tak jak w Polsce – 23 września – i potrwa do początku zimy. Zima z kolei potrwa 88-89 dni, zaczynając się 22 grudnia w Polsce (w niektórych krajach 21 grudnia) i trwając do początku wiosny.
Cały roczny cykl powtarza się wtedy od nowa. W innych częściach świata występują różnice. Przykładowo w kulturze perskiej, pierwszy dzień wiosny to pierwszy dzień pierwszego miesiąca zwany Farvardin, który rozpoczyna się 20 lub 21 marca. W innych tradycjach równonoc jest traktowana jako środek wiosny. W tradycyjnym chińskim kalendarzu sezon „wiosenny” składa się z dni między Lichunem (3-5 lutego). Biorąc za punkt środkowy Chunfen (20-22 marca), a następnie kończy się w Lixia (5-7 maja). Natomiast zgodnie z tradycją celtycką, opartą wyłącznie na świetle dziennym i sile południowego słońca, wiosna zaczyna się na początku lutego (w pobliżu Imbolc lub Candlemas) i trwa do początku maja (Beltane).
Jakie są atrybuty wiosny – wiosna biologiczna i ekologiczna.
Początek wiosny biologiczno-ekologicznie nie zawsze zależy od ustalonych dat kalendarzowych, wymienionych powyżej. Fenologiczna lub ekologiczna definicja wiosny odnosi się wiec do wskaźników biologicznych, omawianych tu, jako atrybuty wiosny. Jakie są atrybuty wiosny w naszym klimacie umiarkowanym? Zalicza się do nich na przykład kwitnienie szeregu gatunków roślin, aktywność zwierząt i szczególny zapach gleby. Która osiągnęła temperaturę, aby mogła zacząć rosnąć i zakwitnąć na nowo cała roślinna flora. Wskaźniki te, wraz z początkiem wiosny, różnią się w zależności od lokalnego klimatu oraz pogody panującej w tym okresie w danym roku. Niektórzy ekolodzy dzielą więc rok aż na sześć różniących się sezonów.
Oprócz wiosny, takie obliczanie ekologiczne identyfikuje zatem dodatkowo wcześniejszy oddzielny okres przedwczesny (wczesny lub przedwiosenny), panujący między sezonem zimowym (zimowym) a właściwym wiosennym (wiosennym). Jest to czas, w którym zakwitają tylko najwytrzymalsze, pierwsze kwiaty, takie jak krokusy i przebiśniegi. W czasie tym zwykle na ziemi jest jeszcze trochę śniegu i panują przymrozki. Dopiero później już bez śniegu zaczynają kwitnąć inne kwiaty. Takie jak np. tulipany. Zakwitają też drzewa i krzewy, w tym szczególnie wierzby i wiśnie. Wczesną wiosną oś Ziemi zwiększa nachylenie względem Słońca. Długość światła dziennego gwałtownie wzrasta na odpowiedniej półkuli.
Półkula zaczyna się znacznie ocieplać, powodując, że rośliny ożywają na nowo po zimie. Śniegi zaczynają się topić, spływające z nich wody zasilają mocniej strumienie, a wszelkie przymrozki stają się mniej dotkliwe i zanikają. Wśród zwierząt najpierw budzą się te zapadające w sen zimowy (np. niedźwiedzie, susły, krety, nietoperze) i przylatują pierwsze ptaki migrujące (np. bociany, żurawie, dzikie gęsi). Gdy jest już ciepło, na koniec wiosny wszystkie rośliny już są w pełni kwitnienia lub przekwitłe oraz przylatują ostatnie ptaki (np. jaskółki, kukułki, jerzyki).
Atrybuty wiosny
Wiele roślin kwitnących kwitnie o tej porze roku po kolei, zaczynając, gdy śnieg wciąż jeszcze leży na ziemi i kontynuując aż do wczesnego lata. W obszarach zwykle bezśnieżnych, wiosna może rozpocząć się nawet już w lutym (Półkula północna) lub sierpniu (Półkula południowa), zwiastunem kwitnienia liściastych magnolii, wiśni i pigwy. Wiele umiarkowanych obszarów ma suchą wiosnę i mokrą jesień (jesień). Co powoduje kwitnienie w tym sezonie, bardziej zgodne z zapotrzebowaniem na wodę, a także ciepło. Obszary subarktyczne mogą z kolei w ogóle nie doświadczyć atrybutów wiosny aż do maja. Podczas gdy wiosna jest wynikiem ciepła spowodowanego zmieniającą się orientacją osi Ziemi względem Słońca, na pogodę w wielu częściach świata wpływają też inne, mniej przewidywalne zdarzenia.
Opady deszczu na wiosnę (lub o dowolnej porze) podążają za trendami bardziej związanymi z dłuższymi cyklami, takimi jak cykl słoneczny, lub wydarzeniami wywołanymi przez prądy oceaniczne i temperatury oceanów – np. efekt El Niño i wskaźnik oscylacji południowej. W naszym klimacie umiarkowanym takimi klimatycznymi atrybutami wiosny są padające na przemian ze słońcem w ciągu dnia deszcze, często połączone z gradem i śniegiem. Panuje też częsta huśtawka ciśnień i spore wiatry. Taka niestabilna wiosenna pogoda może występować częściej, gdy ciepłe powietrze zaczyna atakować z niższych szerokości geograficznych, podczas gdy zimne powietrze wciąż wypycha chmury z obszarów polarnych.
O tej porze roku powodzie występują najczęściej na obszarach górskich i w ich pobliżu, ze względu na topnienie śniegu, przyspieszane jeszcze przez ciepłe deszcze. W Ameryce Północnej najbardziej aktywna o tej porze roku jest z kolei słynna Aleja Tornad. Jest tak, bo Góry Skaliste zapobiegają rozprzestrzenianiu się mas gorącego i zimnego powietrza na wschód. A zamiast tego zmuszają je do bezpośredniego konfliktu ze sobą w Alei Tornad. Oprócz tornad częste są też tzw. burze superkomórkowe, mogące powodować niebezpiecznie duży grad i bardzo silne wiatry rodzące tornada.
Uwaga!
Wraz z ocieplaniem klimatu, w ostatnich dziesięcioleciach zaobserwowano też pełzanie sezonu, czyli przesuwanie się wiosny na coraz wcześniejsze pozycje. Oznacza to, że wiele fenologicznych oznak wiosny występuje wcześniej w wielu regionach świata (w tym w Polsce) średnio o ok. 2 dni w ciągu dekady.
