Niegdyś mniej doceniane, obecnie trawy ozdobne stanowią bardzo atrakcyjny element nasadzeń ogrodowych. Trawa pampasowa jest pod tym względem szczególna, ponieważ od innych gatunków wiechlinowatych, wyróżniają ją wielkie i niezwykle dekoracyjne kwiatostany. Dzięki temu bardzo pasuje szczególnie do nowoczesnych, futurystycznych w wyrazie budowli.
Trawa pampasowa (łac. Cortaderia selloana) jest nazywana też kortaderium pampasowym lub okolczem srebrzystym. To gatunek należący do rodziny wiechlinowatych (zwanych też trawami, łac. Poaceae, lub Gramineae) rzędu wiechlinowce (zwanych też trawowcami lub plewowcami, łac. Poales), klasy okrytonasiennych i kladów: rośliny nasienne, naczyniowe i Euphyllophyta.
Trawa ta jest wieloletnią rośliną ozdobną i dziko żyjącą. Jej naturalnym środowiskiem są stepy Ameryki Południowej. Pampasówka jest jednak bardzo wymagająca i pracochłonna w utrzymaniu poza terenem, z którego naturalnie pochodzi!
Charakterystyka trawy pampasowej, czyli kordaterium
Trawa pampasowa (Kortaderia pampasowa) jest rośliną wysoką, gdyż dorasta do 2-3 m wysokości, choć wyhodowano też jej niższe odmiany, osiągające ok. 1 m. Bez względu jednak na wielkość, roślina zawsze tworzy dość duże, zwarte kępy, złożone z długich, wąskich i sztywnych liści, lekko przewieszających się na zewnątrz. Brzeg blaszki liściowej pokrywają malutkie, jednak ostre ząbki, przez co łatwo przeciąć sobie liśćmi tej trawy skórę. Trzeba więc uważać w czasie prac pielęgnacyjnych w ogrodzie.
Trawa pampasowa w naszych warunkach klimatycznych kwitnie od września do października. W cieplejszych rejonach Europy można uprawiać odmiany tej trawy, mające kwiatostany w różnych, ciekawych barwach (np. różowe, białe), co zwiększa jej atrakcyjność. Niestety w naszym klimacie odmiany te nie mają szans przezimować, a jeśli już im się uda, to ich ewentualne kwitnienie należy do rzadkości. Dlatego do nasadzeń w Polsce warto wybierać odmiany najodporniejsze.
W okresie wegetacji, wielką rozmiarami trawę pampasową ozdabiają długie, lekko łukowato wyginające się liście. Jednak najokazalsza staje się we wrześniu, kiedy wypuszcza długie pędy z dużymi, puszystymi kwiatostanami w kształcie wiechowatych kłosów. Wtedy urodą przewyższa właściwie wszystkie inne trawy dekoracyjne. Dzięki takim kształtom, gatunek ten nadaje się do różnych ogrodów, a szczególnie do ozdabiania bardzo nowoczesnych kształtami budynków. Trawę pampasową można więc wyeksponować np. jako samotną roślinę pośrodku trawnika, lub jako wypełniacz przestrzeni pomiędzy kaskadowo nasadzonymi drzewami, a także jako roślinny parawan przy płotach i murach. Mimo wielkości, można ją sadzić nawet na rabacie, gdzie powinna być otoczona niższymi trawami oraz bylinami, co da wrażenie płynności kształtów. Warto przy tym wiedzieć, że jej kwiatostany po zaschnięciu, długo jeszcze będą zdobić ogród, nawet zimą. A po ścięciu można je łatwo zasuszyć i ozdobić nimi wnętrze domu. Mają zatem dość wszechstronne zastosowanie.
Stanowisko i uprawa trawy pampasowej
W Polsce trawa ta uchodzi za trudną w uprawie. Najlepiej rośnie na stanowiskach dość wilgotnych, słonecznych i zacisznych oraz na glebach żyznych i stosunkowo przepuszczalnych (próchniczych). Zaleca się sadzić ją na osłoniętych przed mrozem wzniesieniach terenu, za to nigdy w zagłębieniach! Podłoże powinno bowiem bardzo dobrze odprowadzać wodę w okresie zimowym. Łatwo można osiągnąć ten efekt, umieszczając sadzonkę kordaterium w pobliży zabudowań lub murów. Niestety tak, czy inaczej, trawa ta i tak niezbyt dobrze zimuje w naszych warunkach klimatycznych, przez co często przemarza w trakcie ostrzejszych zim. Poza tym, bardzo szkodzą jej w tym okresie zbyt wilgotne stanowiska, stąd lepiej sadzić ją na wzniesieniach. By wyeliminować wymarzanie, na zimę można wykopać i przenieść te trawy do chłodnego pomieszczenia o temp 2-30º C, a do ogrodu wysadzić ja na powrót po zimie w maju.
Trawa pampasowa nie najlepiej znosi jednak także i takie coroczne wykopywanie, ponieważ łatwo wtedy uszkodzić jej delikatny system korzeniowy. Dlatego bardziej polecanym sposobem jej zimowania, jest posadzenie jej w dużej donicy, którą łatwo przenosić i tak przechowywać przez zimę w chłodnym i widnym pomieszczeniu. Niektórzy zalecają też jedynie okrywanie roślin na zimę w ogrodzie np. zasuszonymi liśćmi i słomą, a na to kładzenie przeźroczystej folii. Warto przy tym wiedzieć, że najbardziej odporną odmiana w naszych warunkach klimatycznych jest ‘Pumila’ o kremowych kwiatostanach (trawa ta niskie temperatury znosi najlepiej ze wszystkich traw lampasowych). Poza odmianą ‘Pumila’ na uwagę zasługuje również niższa odmiana ‘Splendid Star’, dorastająca do ok. 1 m wysokości, mająca biało-paskowane liście.
Odmiany trawy pampasowej
Trawa pampasowa występuje w licznych odmianach, różniących się wielkością, barwą i wytrzymałością na ujemne temperatury w czasie zimy. Ze względu na ogólnie małą mrozoodporność tej trawy, wiele jej odmian nie nadaje się do zimowania w gruncie. Należy więc do nasadzeń wybierać tylko odmiany charakteryzujące się wyższą mrozoodpornością – głównie wspomniana ‘Pumila’.
U nas znana jest głównie kordateria wyjściowa Cortaderia selloana, mająca zielone liście i jasne kwiatostany oraz dorastająca do ok. 2-3 m wysokości, a także jej odmiana 'Rosea’, z różowymi pióropuszami kłosów kwiatostanowych. Roślina ta polecana jest do uprawy w strefie klimatycznej północno-zachodniej i zachodniej Polski, a szczególnie w przygranicznym pasie naszego kraju od tej strony. Dla pozostałych rejonów Polski, specjaliści zalecają z kolei bardziej odmiany niższe trawy pampasowej, takie jak 'Pumila’ i 'Evita’, które dorastają do wysokości ok. 1 m i są bardziej odporne na niekorzystne warunki pogodowe.
Ogólnie w uprawie ogrodowej stosuje się głównie następujące odmiany trawy lampasowej Cortaderia selloana: ‘Pumila’ niska odmiana o kremowo-białych kwiatach i jedna z najbardziej odpornych na mróz, odmiana ‘Rendatleri’ o różowych kwiatach, ‘Albolineata’ o biało obrzeżonych liściach, ‘Evita’ niska odmiana osiągająca do około 75 cm wysokości, ‘Rosea’ wysoka odmiana o różowo-czerwonych kwiatach, ‘Aureolineata’ o żółto obrzeżonych liściach, ‘Remorino’ odmiana wysoka o srebrzystych kwiatach, ‘Sunningdale Silver’ wysoka odmiana o pięknych srebrzysto-białych wiechach, ‘Argentea’ o srebrzysto-białym kwiatostanie, okazała odmiana ‘Gigantea’ (jej wysokość w optymalnych warunkach może przekraczać nawet 3 m), ‘White’ o białych i bardzo malowniczo prezentujących się kwiatach, ‘Silver Comet’ o srebrzyście paskowanych i wąskich liściach oraz białych kwiatach, a także bardzo oryginalna odmiana ‘Splendid Star’ o złocisto-żółtych liściach (której wysokość podczas kwitnienia sięga do ok. 1 m).
Podlewanie i przesadzanie trawy pampasowej
Ogólnie z powodu wrażliwości na przemarzanie, zaleca się sadzenie tej trawy w donicach i przenoszenie na zimę do chłodnych i jasnych miejsc, lub okrywanie ich na zimę słoma, folią, szkłem lub innym nieprzemakalnym tworzywem bezpośrednio w ogrodzie. Należy pomyśleć o tym już późną jesienią, zanim nastąpią pierwsze mrozy.
Na miejsce stałe wysadza lub wynosi się ponownie się roślinę, gdy nadchodzą pierwsze prawdziwie wiosenne dni, z reguły w maju i najlepiej w dzień bezdeszczowy. Ponadto, w marcu-kwietniu należy usunąć po zimie przemarznięte i obumarłe liście (pozostawia się te, które są zielone i żywe). Roślina szybko zacznie dzięki temu wypuszczać nowe pędy.
Trawa pampasowa nawożenie i rozmnażanie
Wiosną po odkryciu starej, lub zaflancowaniu do stałego gruntu nowej rośliny, w dalszej kolejności, w zależności od odmiany trawy oraz stanowiska i rodzaju gleby – należy odpowiednio nawozić roślinę, używając do tego najlepiej specjalny nawóz to traw.
Kortaderię można rozmnożyć generatywnie poprzez nasiona, a także wegetatywnie przez podział kępy, bądź przez sadzonki. Siew należy dokonać wcześnie, bo już od lutego (najlepiej w marcu i maju), do korytek-skrzynek. Młode roślinki wykiełkują po 2-3 tygodniach trzymania ich w temperaturze pokojowej (20-22ºC). Takie siewki wymagają później pikowania. Z kolei rozmnożenie przez podział najlepiej zrobić wczesną wiosną, dzieląc po prostu całe kępy rozrośniętych okazów (najlepiej przy wynoszeniu ich na dwór po zimie). Dodatkowo można również spróbować rozmnożyć trawę pampasową poprzez sadzonki pobierane od starych roślin późnym latem, jako źdźbła o długości kilku centymetrów. Do tego należy jednak stosować ukorzeniacz. Młode roślinki najlepiej jest sadzić w podłoże przepuszczalne, przy czyn optymalna jest próchnicza mieszanka torfu z piaskiem. Siewki należy pikować do doniczek o średnicy 8-10 cm i na okres lata wystawić do zewnętrznego inspektu.
Co ciekawe trawy pampasowe to rośliny dwupienne, a więc potrzebujące do zawiązania nasion co najmniej dwóch osobników różnych płci – to ważne dla osób planujących zbieranie nasion z własnych roślin.
Choroby trawy pampasowej
Trawa pampasowa bardzo źle znosi obcy klimat (w tym także warunki Polski), często przymarza przez to zimą i nie zawsze zdąży zakwitnąć przed pierwszymi przymrozkami. Szkodliwe jest więc pozostawianie tych roślin na zimę bez żadnej ochrony, okrycia z wierzch, a także sadzenie jej w zagłębieniach, w chłodnym cieniu oraz na zbyt mokrym podłożu. Nadmierna wilgoć często prowadzi do przegnicia korzeni.
