Najjaśniejsze kwiaty w ogrodzie, to między innymi jaskrawo czerwone maki. Nic dziwnego, że z taką barwą wprost rozświetlają lato żywymi kolorami. Maki to jednak nie tylko kwiat ozdobny w naszych ogrodach. Maki to bowiem również jedne z najpopularniejszych roślin łąkowych. Obecnie tworzenie łąk kwietnych jest wiodącym trendem w ogrodnictwie nie tylko wiejskim, ale także miejskim. Warto na to postawić! Chcesz mieć kwietne łąki? Konieczne przeczytaj i poznaj – Mak polny opis zastosowanie zwalczanie. Sprawdź czy mak polny jest trujący, mak polny kiedy kwitnie?
Mak polny opis stanowisko systematyczne.
Mak polny (łac. Papaver rhoeas) to gatunek rośliny zaliczanej do rodziny makowate (Papaveraceae), rzędu jaskrowce (Ranunculales) i nadrzędu jaskropodobne (Ranunculanae). Jego wyższa systematyka obejmuje klasę Magnoliopsida i nadklasę okrytonasienne/okrytozalążkowe (Magnoliopsida vel Magnoliophyta, syn. Angiospermae), w obrębie roślin naczyniowych nasiennych.
Mak polny jest też czasem nazywany makiem zwyczajnym, pospolitym lub czerwonym. Jest uważany za chwast rolniczy. Często występował obficie na polach uprawnych przed pojawieniem się herbicydów. Na polach, na których nie stosuje się herbicydów, a także na ugorach, wciąż mogą zresztą pojawiać się jego enklawy. Mak polny i jego odmiany są też uprawiane w ogrodach, jako rośliny ozdobne.
Często można je też znaleźć w opakowaniach nasion, oznaczonych jako „mieszanki dzikich kwiatów” na łąki kwietne. Od I wojny światowej mak był w Polsce symbolem pamięci o żołnierzach poległych. Sprawdź czy mak polny jest trujący, mak polny kiedy kwitnie?
Mak polny pochodzenie i zasięg występowania.
Uznaje się, że mak pochodzi z Europy i Azji. Rodzimy obszar występowania obejmuje głównie Europę oraz kraje Afryki Płn. i Azji Zach., zlokalizowane nad Morzem Śródziemnym. Rodzimy obszar występowania maku to również Pakistan na Półwyspie Indyjskim. Z czasem rozprzestrzenił się jednak także szeroko i na inne kontynenty. Zawleczono go m.in. do Australii, Ameryki Płn., na Azory, Haiti, do Chile.
W wielu krajach świata mak jest też rośliną uprawną dla smacznych nasion i rośliną ozdobną w ogrodach. W Polsce jest rośliną pospolitą na terenie całego kraju. Jest przy tym archeofitem, który rozprzestrzenił się u nas jeszcze w prehistorii (już w neolicie). Spotkać go można praktycznie na terenie całego naszego kraju. Rośnie na polach, przy drogach i na łąkach.
Jest odporny na temperatury między strefą USDA 8, a strefą 10 lub do -12°C. Wiadomo, że był związany z rolnictwem w Starym Świecie już od wczesnych czasów starożytnych. Miał też starą symbolikę i związek z płodnością rolniczą. Mak ma bowiem większość cech chwastów odnoszących sukcesy w rolnictwie. Obejmują one roczny cykl życia, który pasuje do większości zbóż i tolerancję prostych metod zwalczania chwastów.
Ma też zdolność do samodzielnego kwitnienia i wysiewania przed zbiorem plonów oraz zdolność do tworzenia długotrwałego banku nasion. Liście i kwiaty mają jednak cierpki smak i są lekko trujące dla pasących się zwierząt.
Mak polny opis wygląd morfologiczny.
Mak polny jest rośliną stosunkowo delikatną. Jego łodygi są pojedyncze, lub tylko słabo rozgałęzione. Łodygi są też całe gęsto owłosione i kanciaste. Dorastają do około 90 cm wysokości. Liście mają kolor szarozielony. Rosną odziomkowo oraz skrętolegle na łodygach. Dolne liście łodygowe mają ogonki liściowe i są pierzastodzielne z ostroząbkowanymi odcinkami. Górne liście na łodygach są mniejsze i tylko siedzące (bez ogonków). Mak polny kiedy kwitnie? Okres kwitnienia maku trwa od maja do lipca.
Kwiaty rosną pojedynczo na długich owłosionych szypułkach. Szypułki te wyrastają odstająco z kątów liści. Przed rozwinięciem, kwiaty są zamknięte w dwudziałowym pąku. Tworzy on owłosiony kielich opadający w dół. Po rozkwitnięciu kwiat staje się podniesiony całkowicie w górę. Korona kwiatowa jest czteropłatkowa o średnicy do 10 cm. Tworzą ją płatki kwiatowe o kolorze mocno czerwonym do purpurowego.
Bardzo rzadko zdarza się również wybarwienie różowe, fioletowawe lub białe. Zawsze występuje też czarna plama u nasady płatków. Słupek na końcu tworzy znamię z 5-18 promieniami i jest otoczony bardzo licznymi, cienkimi i ciemnofioletowymi pręcikami (ok. 164 szt.). Jak już wspomniano, pąki kwiatowe zwisają w dół, a rozkwitnięte kwiaty i wytworzona z nich makówka są pionowo wzniesione.
Tak zwana makówka jest wielonasiennym owocem w formie nagiej, odwrotnie jajowatej torebki o długości 1-2 cm. Makówka na początku jest zielona. Po całkowitym dojrzeniu brązowieje, wysycha i robi się twarda. Pod jej tarczą zlokalizowaną na górze pojawiają się otworki, przez które wysypują się bardzo liczne, drobniutkie i okrągłe nasionka. Mają one średnicę około 1 milimetra. W makówkach jest ich 2000 (-5000) sztuk.
Mak polny zawartość różnych substancji. Czy mak polny jest trujący?
Mak polny zawiera przede wszystkim alkaloid o nazwie rhoeadyna (rodedyna). Jest on obecny we wszystkich częściach roślin, w tym zwłaszcza w białym mlecznym soku. Alkaloid ten ma właściwości łagodnego środka uspokajającego i lekko nasennego. Dawniej na wsiach mak był dawany nawet małym dzieciom do żucia w zawijce z cienkiego materiału, by były spokojne.
W roślinie tej występuje również szereg innych substancji czynnych, w tym kwas rodowy, kwas papawerynowy, czy mekonowy. Inne składniki, o których również warto wspomnieć, to allokryptopina, berberyna, kryptozyna, roemaryna, sinaktyna, mekocyjanina, depsyd, śluzy i garbniki. Wszystkie części rośliny są trujące, ale przede wszystkim biały mleczny sok.
Zatrucie makiem może ogólnie prowadzić do bladości, zmęczenia, bólu brzucha i wymiotów. Prawdopodobnie rhoeadyna ma też jednak działanie przeciwdrgawkowe. Przeżuwacze, konie i świnie po zjedzeniu dużych ilości maku w okresie kwitnienia i zawiązywania nasion, mogą mieć objawy zatrucia. Pojawiają się wtedy objawy: pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego, zapalenie żołądka i jelit, niepokój, strach.
Następnie dochodzi do tego wściekłość, drgawki padaczkowe i utrata przytomności, a nawet śmierć.
Mak polny wykorzystanie maku jako rośliny ozdobnej.
Najpopularniejszą odmiana uprawową maku polnego jest powszechnie znany mak ogrodowy ozdobny ‘Shirley’. Są też jednak inne formy ogrodowe, dostępne obecnie w sprzedaży w różnych wariantach kolorystycznych. Niektóre maja też pełne kwiaty, czy fantazyjnie postrzępione płatki kwiatowe. Odmiany ogrodowe są też często dostępne w handlu pod nazwą maku jedwabnego, zwłaszcza jako odmiany podwójne.
Mak polny wykorzystanie maku jako rośliny leczniczej.
Suszone płatki i sok są w sposób niedozwolony używane, jako narkotyk. Płatki makowe są też niekiedy legalnie dodawane do potraw i mieszanek herbacianych, jako element dekoracyjny. Dawniej mak stosowano w postaci syropu przeciw kaszlowi i chrypce. W tradycyjnej medycynie ludowej płatki kwiatowe makowe stosowano na dnę moczanową i bóle.
Z płatków kwiatowych tworzono też syrop, którym karmiono dzieci, aby pomóc im zasnąć. Używano go też jako środek uspokajający dla małych dzieci w przypadku bólu, zaburzeń snu i niepokoju. Ponieważ jednak nie ma dowodów na tego typu skuteczność, te zastosowania zostały porzucone.
Z nasion maku otrzymuje się obecnie olej o właściwościach zbliżonych do oleju z maku lekarskiego – tzw. olej makowy. Jest używany leczniczo i kosmetycznie.
Mak polny – wykorzystanie maku jako rośliny jadalnej.
Młode liście można stosować na surowo przed kwitnieniem, np. do sałatek. Smakują trochę jak ogórki ze smakiem orzecha laskowego. Czerwone płatki nadają się też jako jadalna dekoracja do herbat i potraw. Można też jeść młode, jeszcze zielone owoce. Można ugotować jej jak szpinak i podawać np. ze smażoną szalotką i odrobiną śmietany.
Czarne nasiona są jadalne i można je jeść samodzielnie, lub jako składnik chleba i innego pieczywa oraz ciast. W wielu krajach Europy Wschodniej mak gotuje się w wodzie lub mleku, a następnie miele z miodem lub cukrem. Powstaje słodka, miękka pasta, często używana obficie w ciastach i deserach. Z nasion tłoczy się na zimno olej, szczególnie ceniony we Francji.
Płatki zawierają czerwony barwnik, który jest używany w niektórych lekach i winach. Suszone płatki są też czasem używane do nadania koloru potpourri. Płatki były też dawniej używane do produkcji czerwonego atramentu, bo zawierają antocyjany.
Jak uprawiać mak.
Mak to roślina jednoroczna, którą należy siać bezpośrednio w kwietniu lub wrześniu. Nasiona wysiewamy płytko w bardzo przepuszczalnej glebie w otwartym, nasłonecznionym miejscu. Wieloletnie maki wymagają tych samych warunków. Czasem do gleby trzeba dodać kompost lub grys, aby poprawić drenaż przed sadzeniem, jeśli gleba jest ciężka.
Maki nie znoszą zbytniej konkurencji, więc powinny rosnąć samotnie w słonecznym, otwartym miejscu. Gleba powinna być przepuszczalna i średnio żyzna. Odmiany jednoroczne radzą sobie na ubogiej glebie, ale inne preferują glebę bogatszą. Maki uwielbiają zapylacze, więc przyciągną je do ogrodu. Zostaw główki makowe na formach jednorocznych, jeśli chcesz, aby się same zasiały. Ścinając ich kwiaty do wazonu pamiętaj, że sok jest toksyczny i może poplamić ubranie.
