Dziewanna pospolita to roślina tworząca wyjątkowe żółte kwiaty na łodydze w kształcie knota świecy. Jest jednym z najbogatszych źródeł pyłku. Jest przez to odwiedzana przez liczne pszczoły, trzmiele, chrząszcze i inne owady w miesiącach letnich. Kwiaty dziewanny tworzą późnym latem owoce w formie kapsułki, zawierające liczne nasiona. Interesują Cię kwiaty ogrodów naturalnych? Przeczytaj więc i poznaj gatunek dziewanna pospolita. Zobacz jak wygląda dziewanna pospolita, jak ją uprawiać.
Dziewanna pospolita stanowisko systematyczne.
Z około 300 gatunkami, dziewanna (Verbascum) jest rodzajem należącym do rodziny Scrophulariaceae. Gatunek dziewanna pospolita zwana tez czarną (Verbascum nigrum) jest przy tym zaliczana do rodziny trędownikowate (Scrophulariaceae). Dalej należy do rzędu jasnotowce inaczej wargowce (Lamiales) i nadrzędu astropodobne (Asteranae). Wyższa systematyka obejmuje natomiast klasę Magnoliopsida i nadklasę okrytonasienne/okrytozalążkowe (Magnoliopsida vel Magnoliophyta, syn. Angiospermae), w obrębie roślin naczyniowych nasiennych.
Dziewanna pospolita pochodzenie i rozmieszczenie geograficzne.
Naturalny zasięg tej majestatycznie kwitnącej rośliny rozciąga się od Europy Środkowej i Południowej, przez Azję, po Bliski Wschód i Afrykę Północną. Dziewanna pospolita (Verbascum nigrum) jest przy tym rozpowszechniona w większości krajów Europy, z wyjątkiem Portugalii, Irlandii i Europy Południowo-Wschodniej. Występuje również na Syberii.
W Polsce jest pospolita na całym niżu oraz w niższych partiach górskich. Rośnie na suchych łąkach, poboczach i przydrożach, hałdach, nasypach kolejowych, rumowiskach, a także w rzadkich lasach. Zasiedla chętnie stanowiska ruderalne antropomorficzne. Preferuje gleby piaszczysto-kamieniste i ubogie w wapń. W uprawach rolnych jest uważana za chwast i tępiona herbicydami.
W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych tworzy mieszańce z dziewanną kutnerowatą (Verbascum phlomoides), dziewanną firletkową (Verbascum lychnitis) i in. Interesują Cię kwiaty ogrodów naturalnych? Przeczytaj więc i poznaj gatunek dziewanna pospolita (Verbascum nigrum). Zobacz jak wygląda dziewanna pospolita, jak ją uprawiać, gdzie sadzić, jak komponować z innymi kwiatami.
Dziewanna pospolita – jak wygląda dziewanna pospolita.
Dziewanna pospolita (Verbascum nigrum) to przy tym roślina dwuletnia i hemikryptofit. Oznacza to, że wytwarza specjalne pąki umożliwiające zimowanie i odnawianie się. Są one zlokalizowane tuż przy powierzchni ziemi, albo na jej poziomie lub tuż pod nią. Hemikryptofizm stanowi więc przystosowanie roślin do przetrwania zimy. Łodygi dziewanny pospolitej są wzniesione i pojedyncze, dołem niemal obłe a na górze kanciaste w przekroju. Rosną one na wysokość (długość) ok. 30-100 cm. Liscie są osadzone na łodydze skrętolegle i mają kształt jajowaty.
Dolne liście obejmują sercowatą nasadą łodygę. Na swojej górnej stronie liście są ponadto słabo owłosione. Ich spodnią stronę pokrywa natomiast szary kutner (meszek) o gwiazdkowatych włoskach. Kwiaty znajdują się licznie w górnej części łodygi, gdzie są zebrane w grono przypominające nieco kłos. Kwiaty mają przy tym kolor żółty z czerwonawą plamą u nasady.
Wyrastają niedużymi pęczkami w kątach podsadek z podkwiatkiem. Kielichy kwiatowe podobnie jak liście, także są pokryte gwiazdkowatymi włoskami. Okółkowe korony kwiatowe są 5-krotne i mają średnicę 1.5-2,5 cm. W środku kwiatów jest 5 purpurowo-fioletowo owłosionych pręcików z pylnikami o kształcie nerkowatym. Dziewanna pospolita kwitnie od czerwca do września i należy przy tym do roślin owadopylnych.
Jej kwiaty są bardzo lubiane i przyciągają zapylacze. Po zapyleniu i przekwitnięciu powstaje owoc, którym jest jajowata torebka. Nasiona powstają wewnątrz niej i są bardzo drobne oraz rozsiewane przez wiatr.
Dziewanna pospolita jako roślina lecznicza.
Dziewanna ma pewne naturalne właściwości, które mogą łagodzić objawy przeziębienia. Z tego powodu jest dobrze znaną rośliną leczniczą, która często znajduje się w mieszankach herbat ziołowych na łagodzenie nadmiernego kaszlu. Kwiaty dziewanny są też wykorzystywane w medycynie. Zawierają przy tym około 3% śluzu, który łagodzi błonę śluzową gardła podczas przeziębień, anginy, astmy itp.
Dodatkowo kwiaty zawierają też saponiny triterpenowe, które rozluźniają przekrwienie i oczyszczają drogi oddechowe. Aby złagodzić objawy przeziębienia, zaparz herbatę z kwiatów dziewanny jako domowy środek ziołowy. Aby to zrobić, zagotuj trzy do czterech łyżeczek, co odpowiada około półtora do dwóch gramów drobno posiekanych, suszonych kwiatów dziewanny.
Po 10-15 minutach odcedź taki napar z kwiatów dziewanny i ciesz się korzyściami ze świeżej filiżanki ziołowej herbatki leczniczej. Zalecana maksymalna dzienna dawka suszonych kwiatów dziewanny wynosi około trzech do czterech gramów dla osób dorosłych. Niektóre gatunki dziewanny zawierają też jednak wtórne związki roślinne, które mogą mieć toksyczny wpływ na ryby i inne zwierzęta.
Dlatego przed użyciem produktów z dziewanny należy dokładnie określić, który to gatunek mamy. Używając kwiatów dziewanny, zawsze upewnij się również, że są odpowiednio wysuszone i przechowywane. Nigdy nie należy bowiem używać spleśniałych lub zgniłych kwiatów tego ziela do celów spożywczych czy leczniczych. Jeśli nie masz pewności co do stosowania i dawkowania preparatów lub naparu z tej rośliny, skonsultuj się z lekarzem rodzinnym lub farmaceutą.
Dziewanna pospolita uprawa w ogrodzie jako zioła i rośliny ozdobnej.
Dziewanna pospolita (Verbascum nigrum) od dawna była popularna w uprawie jako roślina ozdobna owadopylna. W Polsce nadal jest uprawiana jako atrakcyjny duży kwiat w ogrodach wiejskich i innych ogrodach tradycyjnych czy naturalistycznych. Dziewanna pospolita może być przy tym sadzona na klomby, rabaty, skalniaki. Z powodu swojej sporej wielkości nadaje się też na samotne lub grupowe solitery.
Jest stosunkowo łatwa w uprawie i niewymagająca. Preferuje przy tym gleby piaszczysto-kamieniste i ubogie w wapń. Ważne jest, aby gleba była dobrze przepuszczalna, ponieważ ta kochająca suszę bylina nie toleruje podlewania. Podłoże piaszczyste najlepiej nadaje się więc do jej uprawy. Jeśli gleba jest raczej gliniasta, zasobna w glinę lub bardzo próchnicza, należy ją wymieszać z piaskiem, aby zwiększyć jej przepuszczalność.
Typowe dla tej rośliny strefy mrozoodporności obejmują zakres 5-10. Uwaga jednak, ponieważ dziewanna pospolita źle toleruje mokre zimy. W uprawie wymaga stanowiska słonecznego, ewentualnie nieco tylko zacienionego z dobrze przepuszczalnym podłożem. Rozmnaża się ją za pomocą nasion, które wysiewane powinny być wiosną. Można też wysiewać je późnym latem, zaraz po ich zbiorze. Ten drugi termin jest najbardziej zgodny z naturalnym rozsiewaniem się dziewanny.
Można też bardzo skutecznie rozmnażać te rośliny przez podział kęp korzeniowych. Należy to robić najlepiej późną jesienią. Wystarczy w tym celu podzielić rozrośnięte kępy, w których znajdują się wytworzone młode odrosty (kępy) boczne. Dziewanna wydziela nieduże ilości nektaru, za to ma bardzo dużo pyłku. Dlatego prawdopodobnie ma przez to spore znaczenie ekologiczne dla zapylaczy.
Ta dzika bylina o wysokości od 1 do 1,2 m pozostaje nieco mniejsza niż inne odmiany i podgatunki. Można ją sadzić nieco gęściej, przy czym odległość sadzenia powinna wynosić ok. 50 cm. Okres kwitnienia dziewanny pospolitej trwa od czerwca do sierpnia. Podczas sadzenia należy wykopać wystarczająco duże doły, które mają zapewnić wystarczająco dużo miejsca dla tych roślin.
Dziewanna pospolita uprawa w pojemnikach.
W przypadku dziewanny możliwa jest tez jej uprawa w odpowiedniej wielkości pojemnikach. Jeśli dziewanna pospolita ma być posadzona w pojemniku, niezbędny jest jednak odpowiedni drenaż dla odpływu wody. Upewnij się również, że na dnie pojemnika znajduje się otwór drenażowy. Niezbędna jest ponadto raczej niska zawartość składników odżywczych.
Korzystna jest jednak ziemia doniczkowa, taka jak typowe podłoże kompost organiczny dla ziół i sadzonek. Pomaga dobrze zaspokoić niskie wymagania pokarmowe dziewanny. Trzeba jednak bardziej komfortowo dla dziewanny poprawić właściwości drenażowe takiego podłoża. Zaleca się zmieszanie go w tym celu z dodatkowym materiałem drenażowym, takim jak piasek, grys, czy ekspandowana glina.
Po posadzeniu roślinę należy również systematycznie podlewać. O ile dziewanny nie lubią gleb mokrych, to jednak podłoże w pojemnikach wysycha o wiele szybciej.
Dziewanna pospolita podlewanie i nawożenie.
Jak wspomniano powyżej, dziewanny wymagają bardzo mało wody. Należy je więc podlewać tylko podczas długotrwałej suszy lub upałów. Wymagania pokarmowe tych roślin również są niewielkie. Wystarczy od drugiego roku wzrostu nawozić je raz w roku nawozem wolnodziałającym. Do tego celu nadaje się np. uniwersalny nawóz roślinny, który zapewnia długoterminowe zaopatrzenie we wszystkie ważne składniki odżywcze.
Przycinanie nie jest konieczne w przypadku jakiejkolwiek dziewanny. Niemniej jednak wskazane jest przycięcie nisko położonych kwiatów przed zimą. W odpowiednich warunkach z okrywowej rozety liściowej w następnym roku wyrosną nowe pędy kwiatowe. Jeśli zostawimy kwiaty po kwitnieniu, dziewanna utworzy z nich nasiona i naturalnie rozprzestrzeni się.
