Pchły systematyka

Rate this post

Pchły to niezwykle uciążliwe owady, które gryzą i mogą na dodatek przenosić pewne groźne choroby czy pasożyty. Pchły pasożytują na różnych zwierzętach dzikich i domowych psach czy kotach. Występują też różne gatunki pcheł. Masz psa lub kota i obawiasz się inwazji pcheł? Konieczne przeczytaj wszystko na temat – pchły systematyka, gatunki, cykl rozwojowy pcheł. Choroby wywołane przez te groźne pasożyty.

Pchły systematyka i pochodzenie.

Siphonaptera należą do owadów. Po raz pierwszy sklasyfikował je szwedzki przyrodnik Carl Linnaeus w latach 1735-1758. Zrobił to na podstawie budowy ich skrzydeł. Jednym z siedmiu rzędów owadów, które wtedy Linnaeus wydzielił, były właśnie Aptera, czyli bezskrzydłe. W grupie tej, prócz pcheł zgrupował też pająki, drzewiaste i myriapody. Dopiero w 1810 r. francuski zoolog Pierre André Latreille przeklasyfikował te owady właściwie. Na podstawie ich aparatów gębowych i skrzydeł, podzielił Aptera na Thysanura (rybiki cukrowe), Anoplura (wszy) i Siphonaptera (pchły).

Pajęczaki wraz ze skorupiakami oddzielił do oddzielnej, własnej podgrupy. Nazwa grupy pcheł Siphonaptera stanowi łacińską nazwę zoologiczną, wywodzącą się od greckiego sipho czyli tuba i aptera czyli bezskrzydły. Pchły są spokrewnione z Diptera czyli muchówkami (muchy prawdziwe) i Mecoptera czyli wojsiłkami. Pośnieżkowate Boreidae to również klad siostrzany dla Siphonaptera.

Dowodzą tego liczne badania genetyczne. Pełna systematyka rzędu pchły (Siphonaptera, dawniej Aphaniptera), to podgromada owady uskrzydlone (Pterygota) i gromada owady czyli insekty (Insecta). Konieczne przeczytaj wszystko na temat – pchły systematyka, gatunki, cykl rozwojowy pcheł. Sprawdź pchły systematyka, pchły gatunki, czy cykl rozwojowy pcheł.

Pchły gatunki.

Rząd pcheł Siphonaptera obejmuje aż 2005 bardziej lub mniej różniących się gatunków i 828 podgatunków. Wszystkie one należą z kolei do 242 rodzajów. Cały rząd pcheł jest też podzielony na 4 oddzielne infrarzędy (Pulicomorpha, Pygiopsyllomorpha, Hystrichopsyllomorpha, Ceratophyllomorpha), a te na 18 rodzin. Najbardziej znane gatunki pcheł to: pchła ludzka (Pulex irritans), pchła psia (Ctenocephalides canis), pchła kocia (Ctenocephalides felis), pchła szczurza (Xenopsylla cheopis) i pchła piaskowa (Tunga penetrans). Wszystkie z nich są krwiopijnymi pasożytami.

pchły budowa

Pchły morfologia i zachowanie.

Pchły to owady bezskrzydłe. Mają zwykle ciemny, zależnie od gatunku kolor (np. brązowy, czerwono-brązowy, brązowo-czarny). Dorosłe osiągają ok. 1,5 do 3,3 mm długości i mają ciała bocznie spłaszczone, wąskie. Umożliwia im to bardzo sprawne poruszanie się w futrze lub piórach żywiciela. Brakuje im skrzydeł, ale mają mocne chwytliwe pazurki, uniemożliwiające wyrwanie lub wypadnięcie z sierści czy piór.

Czytaj również  Pożyteczne owady w ogrodzie

Pchły nie mają też oczu złożonych, jak inne owady. Zamiast tego mają tylko proste oczka z pojedynczą, obustronnie wypukłą soczewką. Są też gatunki w ogóle bez oczu. Aparat gębowy pcheł jest przystosowany do przekłuwania skóry i ssania krwi (sztyletowata rurka kłująco-ssąca). Tylne nogi są wyjątkowo dobrze przystosowane do skakania. Ciało pcheł z wierzchu pokrywają twarde płytki zwane sklerytami, opatrzone włoskami i krótkimi kolcami skierowanymi do tyłu.

Wspomaga to ruchy pcheł na żywicielu. Twarde dzięki temu ciało jest w stanie wytrzymać duży nacisk, gdy żywiciel próbuje reagować gryzieniem czy drapaniem. Jaja pcheł są malutkie, białe i owalne. Wylęgające się z nich larwy są podłużne, małe i blade, a ich kremowe ciało pokrywa delikatna szczecinka.

Nie maja oczu. Mają za to aparat gębowy gryząco-żujący i żywią się resztkami organicznymi pozostawionymi na skórze gospodarza. Ich ulubiony pokarm stanowią zwłaszcza odchody dojrzałych pcheł, ponieważ zawierają krew. Osobniki dorosłe żywią się wyłącznie krwią.

Pchły skakanie.

Nogi pcheł są dość długie, a tylna ich para dobrze przystosowana do skoków. Pchły potrafią skoczyć nawet na odległość ok. 50 razy większą, od długości ich ciała. Taka długość skoku ustępuje jedynie skokom innej grupy owadów z rodziny skoczków Cicadellidae. Żadne inne zwierzęta nie skaczą tak daleko, ani wśród bezkręgowców, ani kręgowców. W pionie pchła może skakać na wysokość do 18 cm, a poziomo do 33 cm długości.

Czyni to pchły jednymi z najlepszych skoczków ze wszystkich znanych zwierząt, w stosunku do wielkości ciała. Skok pcheł jest również bardzo szybki i mocny. Przekracza swą siłą możliwości mięśni innych zwierząt czy ludzi. Polega na bezpośredniej sile mięśni. Pchły magazynują energię mięśniową w elastycznym białku zwanym resiliną.

Potem szybko ją uwalniają w czasie skoku (jak człowiek używający łuku i strzały). Bezpośrednio przed skokiem mięśnie kurczą się i odkształcają wkład sprężysty w środku. Powoli gromadzą w ten sposób energię, która może być potem bardzo szybko uwolniona. Ta praca mięśni powoduje gwałtowne wyprosty nóg pchły, dając im supernapęd. Pchły maja też mechanizm zapobiegający przedwczesnemu uwolnieniu energii tylnych nóg.

Czytaj również  Owady zapylające w ogrodzie

Cykl rozwojowy pcheł.

Etapy rozwoju pcheł są cztery: jajo, larwa, poczwarka i postać dorosła (owad dojrzały imago). Pchły są bowiem owadami holometabolicznymi, które przechodzą przez cztery etapy życia. Zawsze muszą też na koniec odżywiać się krwią, zanim staną się zdolne do rozmnażania. Nie są wtedy jeszcze w pełni dojrzałe. Pierwszy posiłek z krwi powoduje bowiem dojrzewanie jajników u samic i rozpuszczenie czopu jądra u samców.

Dopiero wtedy może dojść do kopulacji i zapłodnienia. Niektóre gatunki rozmnażają się przez cały rok. Inne natomiast synchronizują swój rozród z cyklem życia żywiciela, lokalnymi czynnikami środowiskowymi i warunkami klimatycznymi. Populacje pcheł na jednym żywicielu składają się w ok. 50% z jaj, w 35% z larw, 10% z poczwarek i 5% z osobników dorosłych.

pchły u psa
pchły u psa

Pasożyty pchły relacje z gospodarzem.

Zależnie od gatunku, pchły żywią się krwią szerokiej gamy ciepłokrwistych kręgowców. Są wśród nich ludzie, psy, koty, króliki, wiewiórki, fretki, szczury, myszy czy ptaki. Dane gatunki zwykle specjalizują się w jednym gatunku żywiciela lub grupie takich gatunków (np. w psowatych). Często też jednak mogą żerować i na innych gatunkach, choć wyklucza to wtedy możliwość rozmnażania. Badania wykazały, że specyficzność żywiciela zmniejsza się jednak ogólnie wraz ze zmniejszaniem się liczebności gatunku żywiciela.

Innym czynnikiem jest dostępność możliwości zmiany gatunku żywiciela. Jest tak np. u ptaków lęgowych w kolonii, gdzie pchła może nigdy nie napotkać innego gatunku. Tylko duży i długowieczny żywiciel zapewnia maksymalnie stabilne środowisko, sprzyjające pasożytom specyficznym. Chociaż istnieją np. pchły psie (Ctenocephalides canis) czy kocie (C. felis), pchły nie są jednak ściśle dookreślone gatunkowo do żywiciela.

W badaniu w Wirginii w USA zbadano pchły zebrane od 29 psów. W sumie zidentyfikowano od nich aż 244 pchły i wszystkie okazały się pchłami kocimi. W rzeczywistości pchły psie nie zostały natomiast znalezione w Wirginii od ponad 70 lat. Mogą nawet nie występować w ogóle w całym USA. Jest więc bardzo prawdopodobne, że pchły psie w rzeczywistości są pchłami kocimi. Jedna z teorii mówi też, że ewolucyjna utrata włosów na ciele przez człowieka, pomogła nam ograniczyć m.in. inwazję pcheł.

Czytaj również  Latolistek cytrynek

Pchły bezpośrednie skutki ukąszeń.

Pchły są uciążliwe. Ich ugryzienia powodują mocno swędzące guzki w naskórku. Żywiciel próbuje usunąć szkodnika poprzez gryzienie, dziobanie, drapanie. Guzek po ugryzieniu jest uniesiony, opuchnięty, zaczerwieniony i podrażniony. W miejscu każdego ukąszenia, pozostaje też pojedynczy punkt nakłucia (pośrodku guzka). Podobny efekt wywołuje ukąszenie pluskwy ludzkiej czy komara.

Ukąszenia często pojawiają się w skupiskach lub liniach po dwa lub więcej. Pozostają swędzące i zaognione nawet do kilku tygodni. W efekcie pchły mogą doprowadzić swymi ugryzieniami do choroby zwanej alergicznym pchlim zapaleniem skóry. Mogą też prowadzić do utraty sierści i ran na skórze, w wyniku częstego drapania i gryzienia przez zwierzę. W skrajnych przypadkach mogą też powodować anemię.

Jest gatunek pchła piaskowa (Tunga penetrant), która występuje w klimacie tropikalnym i subtropikalnym. Pochodzi z Ameryki Środkowej i Płd. Została też nieumyślnie zawleczona do Afryki Subsaharyjskiej. Pasożytuje na ludziach i niektórych innych ssakach. Atakuje na obszarach piaszczystych (np. pustynie, plaże) i zapylonych (np. stajnie czy obory). Wywołuje tungozę. Samice wnikają w skórę i żyją w niej ok. 2 tyg., składając tam jaja (o. 100 szt.). Samice i lęgnące się larwy powodują obrzmienia i rany.

Pchły skutki ataku pcheł jako wektorów.

te pasożyty są też wektorami innych chorób. Mogą bowiem przenosić choroby wirusowe (np. myksomatoza), bakteryjne (np. tyfus, bartoneloza, dżuma) i riketsyjne (np. Rickettsia typhi, Rickettsia felis) u ludzi i innych zwierząt. Przenoszą również niektóre pasożyty, pierwotniaki (np. świdrowce trypanosomy) i robaki pasożytnicze (np. hymenolepiona wywoływana przez tasiemca szczurzego lub karłowatego, dipylidoza wywoływana przez tasiemca psiego, czy filarioza wywoływana przez nicienia Acanthocheilonema reconditum).