Chrabąszcz majowy

4.9/5 - (27 votes)

Chrabąszcz majowy (Melolontha melolontha) to owad dawniej bardzo popularny, a obecnie stosunkowo rzadki. Jego populacja powoli się jednak odradza. Można go zaobserwować latającego wieczorami w maju, czerwcu.Czasem też na początku lipca. Te duże żuki mają wtedy okres godowy. Długość ich ciała wynosi aż 2,5 do 3,5 cm. Przeczytaj – chrabąszcz majowy opis, występowanie, pokarm. Sprawdź jak wygląda (chrabąszcz majowy opis). Gdzie żyje (chrabąszcz majowy występowanie) i co je (chrabąszcz majowy pokarm).

Chrabąszcz majowy stanowisko systematyczne.

Chrabąszcz majowy (łac. Melolontha melolontha) to chrząszcz europejski zaliczany do rodzaju Melolontha. Rodzaj ten należy z kolei do rodziny poświętnikowate czyli żukowate (Scarabaeidae). Pozostałe składowe jego systematyki biologicznej, to plemię Melolonthini, podrodzina chrabąszczowate (Melolonthinae), nadrodzina żukokształtne czyli żuki (Scarabaeoidea syn. chrząszcze blaszkoczułkie Lamellicornia), rząd chrząszcze czyli tęgopokrywe (Coleoptera), gromada owady czyli insekty (Insecta) oraz typ stawonogi (Arthropoda).

Przeczytaj – chrabąszcz majowy opis, występowanie, pokarm. Sprawdź jak wygląda (chrabąszcz majowy opis).Gdzie żyje (chrabąszcz majowy występowanie) i co je (chrabąszcz majowy pokarm). Dowiesz się też, kiedy można obserwować te duże owady oraz czy obecnie też są uważane za szkodniki.

Chrabąszcz majowy pokrewne gatunki.

Istnieje też gatunek europejskich chrabąszczy który jest bardzo podobny do majowego. Przedstawiciele obu tych gatunków mogą więc być potocznie nazywane chrabąszczami majowymi:

opisywany tu właściwy chrabąszcz majowy (łac. Melolontha melolontha, spotykany wszędzie);

oraz podobny do niego chrabąszcz kasztanowy (łac. Melolontha hippocastani, spotykany głównie na obszarach zalesionych, leśnych).

chrabąszcz majowy opis

Chrabąszcz majowy występowanie.

Dawniej chrabąszcz majowy występował powszechnie dosłownie w całej Europie. Był przy tym głównym szkodnikiem upraw w okresowych latach. Gdy następowały jego „masowe loty”. Później został jednak niemal wytępiony, co miało swoje apogeum w połowie XX wieku. Jego wcześniej wielką populację ograniczyło tak przede wszystkim intensywne wtedy stosowanie pestycydów.

W wielu regionach Europy został nawet wytępiony wtedy praktycznie całkowicie. Jednak od kiedy zwalczanie szkodników stało się coraz bardziej uregulowane ochronnymi, w latach 80-tych liczebność tych chrząszczy zaczęła ponownie wzrastać. Obecnie można go spotkać częściej, szczególnie w rejonach wiejskich, łąkowych, leśnych, na nieużytkach roślinnych, czy w parkach.

Czytaj również  Jak wytępić ślimaki w ogrodzie?

Chrabąszcz majowy opis morfologiczny.

Ciało chrabąszczy majowych jest owalne i nieco wydłużone. Cechuje go również czarno-brązowe ubarwienie, z białymi plamami na bokach odwłoka. Czułki chrabąszczy majowych oraz ich twarde pokrywy skrzydłowe i odnóża mają kolor brązowo-brunatny. Chrabąszcze majowe mają ponadto silny gryzący aparat gębowy, żywią się bowiem roślinami, liśćmi drzew. Dorosłe osobniki chrabąszcza majowego pospolitego (M. melolontha) osiągają długość 25-30 mm. Chrabąszcz majowy leśny (M. hippocastani) jest nieco mniejszy (20-25 mm).

Te dwa gatunki najlepiej można rozróżnić po kształcie zakończenia ich odwłoka. Jest on długi i smukły u chrabąszcza majowego pospolitego i dużego. Chrabąszcz majowy leśny ma go jednak krótszego o kształcie guzowatym na końcu. Zawsze zakończenie to ma jednak kolor brązowy. Chrabąszczy majowych nie należy mylić z podobnym do nich europejskim chrząszczem Rhizotrogus majalis, który ma zupełnie inny cykl życiowy. Zmyłkowo podobne, choć mniejsze, są też guniaki czerwczyki (Amphimallon solstitiale) pochodzące z Ameryki Płn. i inne czerwcowe chrząszcze z rodzaju Phyllophaga spp.

Popularny w Europie guniak czerwczyk ma wyloty w czerwcu i cechuje go dwuletni cykl życiowy. Wszystkie opisane tu chrząszcze należą do rodziny poświętnikowate czyli żukowate (Scarabaeidae). Mają też białe pędraki i są szkodnikami darniowymi. Pędrakowe larwy chrabąszczy majowych są oligopodialne z 3 parami nóg tułowiowych. Mają kolor biało-ecru i są grube. Ich całe ciało jest charakterystycznie zgięte w podkowę, przez co zalicza się je właśnie do larw nazywanych pędrakami.

Poczwarka jest typu wolnego (bez zabezpieczenia z zewnątrz). Dorosłe chrząszcze i ich pędraki zimują w glebie na głębokości ok. 1 m. Płeć dorosłych chrabąszczy majowych odróżnimy po tym, że samce na czułkach mają siedem „liści” na ich końcach. Tymczasem samice mają ich tylko sześć.

chrabąszcz majowy zdjęcie

Chrabąszcz majowy opis cyklu rozrodczego i przemiany pokoleń.

Dorosłe osobniki pojawiają się pod koniec kwietnia lub w maju i żyją około 5 do 7 tygodni. Odbywają w tym czasie loty godowe. Po około dwóch tygodniach samica zaczyna składać jaja, które zakopuje w ziemi na ok. 10-20 cm. Jedna samica może tę czynność powtórzyć kilka razy, aż złoży w sumie 60-80 jaj. Chrabąszcz majowy zwyczajny składa jaja na polach, podczas gdy chrabąszcz leśny przebywa zawsze w pobliżu drzew. Preferowanym pokarmem dla dorosłych osobników (imago) odmiany leśnej są liście dębu, choć żywią się też igłami drzew iglastych.

Czytaj również  Szkodniki papryki i ich zwalczanie

Z jaj wylęgają się larwy zwane pędrakami. Wykluwają się one po 4 do 6 tygodniach. Żywią się korzeniami roślin, np. korzeniami ziemniaków i warzyw. Pędraki rozwijają się w ziemi przez 3 do 4 lat, a w chłodniejszych klimatach nawet przez 5 lat. Stale w tym czasie rosną do wielkości ok. 4-5 cm, przechodzą też 3 wylinki. Potem w trzecim roku pod koniec lata, larwy przepoczwarzają się. W październiku z poczwarek wylęgają się dorosłe chrząszcze (imago), które wychodzą jednak na powierzchnię dopiero w maju następnego roku.

Dorosłe chrabąszcze zimują więc w ziemi w ostatniej zimie, zakopane na głębokości 20-100 cm. Ze względu na długi cykl rozwoju (3 do 5 lat), dorosłe chrabąszcze majowe pojawiają się w cyklu co 3 lub 4 lata. Długość rozwoju różni się też zależnie od regionu – im cieplejszy region, tym jest on krótszy.

chrabąszcz majowy zwalczanie

Chrabąszcz majowy ciekawa historia jego zwalczania.

Zarówno larwy, jak i dorosłe imago chrabąszcza majowego mają nienasycony apetyt. Gdy były więc dawniej bardzo liczne, stanowiły poważny problem w rolnictwie i leśnictwie. W epoce przedindustrialnej głównym mechanizmem kontrolowania ich liczebności było zbieranie i zabijanie dorosłych chrząszczy. Przerywano tym samym ich długi cykl rozrodczy. Kiedyś gdy były jeszcze bardzo obfite, w 1911 r. na 18 km2 lasu zebrano ponad 20 mln chrząszczy! Zbieranie dorosłych chrząszczy majowych było dawniej jedyną umiarkowanie skuteczną metodą walki z ich inwazjami. W średniowieczu ich zwalczanie jako szkodników było jednak rzadkością.

Ludzie ogólnie nie mieli wtedy skutecznych środków ochrony swych zbiorów. To dało początek wydarzeniom, które wydają się dziwne z obecnej perspektywy. Na przykład w 1320 r. chrabąszcze majowe postawiono symbolicznie przed sądem w Awinionie. Sąd natomiast skazał je na wycofanie się w 3 dni ze specjalnie wyznaczonego obszaru. W przeciwnym razie miano je wyjąć spod prawa. Ponieważ oczywiście owady te nie zastosowały się do wyroku są, zostały wyzbierane i zabite. Dopiero modernizacja rolnictwa w XX w. i wynalezienie chemicznych pestycydów umożliwiło ich skuteczne zwalczanie.

Czytaj również  Kwieciak pestkowiec

W połączeniu z przekształceniem wielu pastwisk w grunty rolne, doprowadziło to ostatecznie do spadku liczby chrabąszczy majowych. Na niektórych obszarach w Europie w latach siedemdziesiątych XX w. doszło nawet do ich całkowitego wyginięcia. Od tego czasu rolnictwo ogólnie ograniczyło jednak stosowanie pestycydów, jako bardzo szkodliwych dla organizmów.

chrabąszcz majowy wygląd

Mogą bowiem dostać się do łańcucha pokarmowego, a tym samym do organizmu człowieka i bardzo szkodzić. W ostatnich latach liczba chrabąszczy majowych ponownie wzrosła. Spowodowało to nawet zniszczenia na ponad 1000 km2żnych obszarów. Obecnie do ich zwalczania wykorzystuje się niemal jedynie środki biologiczne, jak np. chorobotwórcze grzyby lub nicienie zabijające pędraki.

Chrabąszcz majowy ciekawostki.

W niektórych regionach i czasach chrabąszcze majowe stanowiły pożywienie. Przykładowo, XIX-wieczny przepis z Francji na zupę z chrabąszcza brzmi – „upiec jeden funt chrabąszcza bez skrzydeł i nóg na skwierczącym maśle. Następnie ugotować je w rosole, dodać wątróbkę cielęcą i podawać ze szczypiorkiem na grzance”. Jeszcze na początku XX w. we Francji i w północnej Hesji na terenie Niemiec, przygotowywano zupę z chrabąszczy majowych.

Niemiecka gazeta z lat dwudziestych XX w. napisała z kolei o uczniach jedzących chrabąszcze majowe w cukrze. O gulaszu z chrabąszcza wspomina natomiast powieść W.G. Sebalda „Emigranci”. Dzieci od starożytności bawiły się wiosną masowymi wtedy chrabąszczami majowymi. W starożytnej Grecji chłopcy łapali takiego owada, przywiązali mu lnianą nić i uwalniali. Potem obserwowali, jak leci spiralnie niczym na smyczy.

Angielscy chłopcy w czasach wiktoriańskich grali w bardzo podobną grę, wbijając szpilkę w jedno ze skrzydeł. Nikola Tesla wspomina, że jako dziecko stworzył na tej podstawie jeden ze swoich pierwszych „wynalazków”. Był nim silnik wykonany przez zaprzężenie w ten sposób czterech chrabąszczy majowych. Chrabąszcze majowe pojawiają się ponadto w baśniach „Calineczka” Hansa Christiana Andersena i „Księżniczka Różyczka” Marie Catherine d’Aulnoy.