Każda osoba kochająca przyrodę chce w swoim ogrodzie, na balkonie czy tarasie posiadać najpiękniejsze kwiaty. Bardzo popularne wśród opcji możliwych do wyboru są między innymi obficie kwitnące róże i powojniki. Jeśli kochasz bogato kwitnące pnącza ozdobne, konieczne przeczytaj wszystko na temat – powojniki botaniczne. Jeszcze dziś sprawdź, jak i gdzie rosną klematisy (łac. Clematis).
Klematisy (łac. Clematis) zwane też powojniki, to pnącze
wspinające się na podpory, pnący krzew ozdobny, rośliny wieloletnie o pięknych kwiatach w bogatej gamie odcieni kolorystycznych. Rośliny te oferują nieskończone możliwości ulepszania krajobrazu swym wyglądem i pokrojem, ale aby osiągnąć najlepsze wyniki, w ich hodowli ważne jest, by dobrze poznać ich wymagania. Klematisy stanowią rodzaj roślin z rodziny jaskrowatych (łac. Ranunculaceae), rzędu jaskrowce (łac. Ranunculales), klasy okrytonasienne/okrytozalążkowe (Magnoliophyta syn. Angiospermae), kladów rośliny naczyniowe i nasienne. Rodzaj Clematis jest obfity i stanowi go w sumie ok. 500 gatunków. Klematisy występują naturalnie w strefach klimatu umiarkowanego i ciepłego, jednak najwięcej ich gatunków uprawia się w Japonii i Chinach. Gatunkiem najpopularniejszym w obrębie rodzaju Clematis jest Clematis vitalba.
Klematisy dzieli się na powojniki botaniczne oraz powojniki wielkokwiatowe wcześnie kwitnące.
Powojniki botaniczne stanowią grupę klematisów o małych wymaganiach środowiskowo-glebowo-pokarmowych, powstałych/wyhodowanych w wyniku krzyżowania powojników dzikich, czyli naturalnie rosnących w przyrodzie. Powojniki botaniczne charakteryzują się ponadto wyraźnie drobniejszymi kwiatami od pozostałych powojników, ale za to ich ogromna liczba rekompensuje mniejsze rozmiary. Najpopularniejsze powojniki botaniczne to między innymi powojnik alpejski i powojnik górski. Inna bardzo ważna powojników botanicznych to również wczesny termin kwitnienia, co pozwala o wiele dłużej cieszyć się ich kwiatami.
Początek kwitnienia przypada bowiem u nich na przełomie kwietnia i maja, a więc o 2-4 tygodnie wcześniej, niż zaczynają swoje kwitnienie pierwsze powojniki wielkokwiatowe. Powojniki wielkokwiatowe wcześnie kwitnące charakteryzują się z kolei posiadaniem wyjątkowo długich pędów, dorastających do 4 m długości. Rozpoczynają kwitnienie dość wcześnie, lecz jednak i tak nieco później od powojników botanicznych, bo mniej więcej w maju lub nawet dopiero na początku czerwca. Mają też duże (średnica nawet do 30 cm) i bardzo efektowne kolorystycznie, pojedyncze kwiaty. Ich kolory mogą być m.in.: czerwone, łososiowe, ciemnofioletowe, niebieskie i białe. Atrakcyjne są jednak nie tylko ich kwiaty, lecz również puszyste owocostany z nasionami, zdobiące te pnącza w okresie późnego lata i jesienią.
Powojniki botaniczne – wymagania.
Powojniki w większości preferują słoneczne stanowiska, które jednak nie mogą się nagrzewać. Ich wegetacja, wzrost i rozwój są najlepsze, gdy podstawa przy ziemi jest stale zacieniona, a nasłonecznione są wyłącznie wyższe partie pnącza. Niektóre odmiany mają jasne kwiaty i te preferują też półcień. Wszystkie klematisy wymagają też gleb dobrze przepuszczalnych, żyznych, próchnicznych i wilgotnych o 6-7 pH. Nie tolerują przesuszenia ziemi wokół siebie, dlatego dobrze jest ziemię wokół nich wyłożyć korą. Dobrze utrzymuje to wilgoć. Podlewać należy je rozsądnie i w miarę potrzeb. Raczej rzadziej i dużymi porcjami, niż często je zalewając.
Nawożenie powojników
W kolejnym roku po posadzeniu i w latach następnych, powojniki należy z kolei nawozić, używając do tego celu najlepiej nawozy mające spowolnione działanie. Dla zabezpieczenia ich przed mroźnymi w naszych warunkach zimami (temperatura zawsze spada u nas zima poniżej zera), podstawę każdego klematisa należy dokładnie obłożyć ziemią, a następnie z wierzchu korą lub uschłymi liśćmi. Ochroni to rośliny przed ewentualnym zimowym wymarzaniem, przyspieszy też pierwszą wiosenną wegetację. Wcześnie kwitnące odmiany powojników zaleca się ciąć wczesną wiosną w sposób słaby, wycinając tylko uschnięte lub uszkodzone pędy. Należy też przy okazji pousuwać wszystkie zeschłe, zeszłoroczne liście. Odmian kwitnących na starych pnączach, wiosną nie przycina się, lecz dopiero później, gdy już wszystkie żywe po zimie pędy rozpoczną wegetację.
Powojniki botaniczne – grupy, gatunki, odmiany:
armandii Apple Blossom’ i armandii Snowdrift’ – dwie podobne odmiany gatunku powojnik z odmiany Armanda 'Snowdrift’;
Grupa Atragene – grupa ta obejmuje odmiany klematisów stworzone przez selektywną hodowlę i krzyżowanie między gatunkami górskiego powojnika kwitnącego wczesną wiosną, tj.: Clematis alpina, Clematis chiisanensis, Clematis faurieri, Clematis koreana, Clematis macropetala, Clematis ochotensis, Clematis sibiricaand, Clematis turcestanica. Powojniki te dorastają do wysokości 2-3,5 m. Ich urocze, choć małe kwiaty kwitną na starych pędach zdrewniałych w okresie kwiecień-czerwiec, a czasami latem na nowo wyrosłych pędach, w okresie lipiec-sierpień. Latem i jesienią rośliny te dają większość dekoracyjnych jedwabistych nasion. Nie jest wymagane ich przycinanie, ale jeśli wyrosną na boki z przydzielonego im miejsca, można je poprzycinać w dowolnym momencie po zakończeniu kwitnienia jesienią. Najlepiej rozwijają się na glebach neutralnych lub lekko zasadowych, umiarkowanie wilgotnych i dobrze odsączonych i w półcieniu.
Te powojniki botaniczne są idealne do uprawy na niskich ogrodzeniach lub na kamieniach i starych pniach, wspinając się przez krzewy i drzewa. Stanowią dobrą okrywę i nadają się tez do uprawy w pojemnikach (na balkonach, tarasach itp.). Grupa ta obejmuje odmiany: 'Albina Plena’, 'Ballet Skirt’, ‘Betina’, 'Blue Bird’, 'Brunette’, 'Cecile’, 'Columella’, 'Constance’, 'Frances Rivis’, 'Frankie’, 'Janny’, ‘Jan Lindmark’, 'Jiska’, 'Lagoon’, 'Lemon Beauty’PBR (odmiana polska), ‘Lemon Bells’, 'Lemon Dream’PBR (odmiana polska), 'Maidwell Hall’, 'Markham’s Pink’, 'Pamela Jackman’, 'Pink Dream’PBR (odmiana polska), 'Pink Flamingo’, 'Pink Swing’PBR (odmiana polska), 'Purple Dream’PBR (odmiana polska), ‘Purple Spider’, 'Riga’, ‘Rosy O’Grady’, ‘Ruby’, 'Stolwijk Gold’, 'White Swan’, 'Willy’;
Grupa Flammula – grupa posiadająca odmiany: 'Sweet Summer Love’PBR (odmiana polska), terniflora, terniflora ‘Early Snow’ (odmiana polska);
Grupa Montana – grupa obejmująca odmiany: Montana Elizabeth’, montana Freda’, Montana 'Mayleen’, montana var. rubens;
Grupa Tangutica – grupa obejmuje odmiany: 'Anita’, 'Aureolin’, 'Bill MacKenzie’, ‘Kaśka’ (odmiana polska), GOLDEN TIARA®’Kugotia’PBR, 'Helios’, 'Lambton Park’;
Grupa Texensis – grupa obejmująca odmiany: 'Duchess of Albany’, 'Gravetye Beauty’, 'Happy Diana’, 'Princess Diana’, 'Sir Trevor Lawrence’;
Grupa Viorna – grupa obejmuje odmiany: 'Crispa Angel’, 'Princess Red’, 'Sophie’
Grupa Vitalba – grupa obejmuje tylko jedną odmianę 'Paul Farges’ SUMMER SNOW
UWAGA! Określenie PBR przy nazwie odmiany powojnika botanicznego oznacza, że jej rozmnażanie i produkcja bez licencji są całkowicie zabronione! Są to bowiem odmiany opatentowane, jako czyjaś własność intelektualna.
Polskie odmiany powojników.
Znanych jest aż ponad trzy tysiące odmian powojników, wśród których kilkadziesiąt ma polskie pochodzenie! Kilkanaście z nich uzyskało nawet ogólnoświatowy prestiż i uznanie i są uprawiane w milionach ogrodów na całym świecie, w tym w wielu krajach Europy, obu Ameryk, Azji, Australii i Oceanii, np.: Clematis odmiany ‘Niobe’, ‘Generał Sikorski’, ‘Duch polski’, ‘Jan Paweł II’, ‘Błękitny Anioł’, ‘Kardynał Wyszyński’, ‘Warszawska Nike’, ‘Kacper’, ‘Westerplatte’, ‘Emilia Plater’, ‘Monte Cassino’, ‘Matka Urszula Ledóchowska’.
Liczba polskich odmian Clematis stale rośnie i w ostatnich 30 latach wśród naszych nowych pięknych odmian otrzymujących międzynarodową aprobatę i nagrody, pojawiły się też: klematis ‘Anna Karolina’ (długo kwitnący, z białymi kwiatami i fioletowymi pylnikami). ‘Bałtyk’ (kwiaty fioletowe jak bez). ‘Dominika’ (kwiaty jasnoniebieskie), ‘Dorota’ (kwiaty fioletowo-niebieskie), ‘Fryderyk Chopin’ (kwiaty szaro-niebieskie z krzywoliniowymi działkami). 'Matka Siedliska’ (kwiaty duże i białe, podwójne w stosunku do poprzedniego roku w maju-czerwcu, a pojedyncze i lekko różowawe na nowym wzroście w lipcu-sierpniu). ‘Solina’ (pędy długie i obficie kwitnące kwiatami koloru bzu i róży). ‘Sympatia’ (duże, różowo-fioletowe, faliste kwiaty), ‘Syrena’ (kwiaty czerwone),
‘Barbara’ (intensywnie różowe kwiaty), ‘Hania’ (kwiaty o aksamitnych fioletowo-czerwonych działkach z jasnoróżowym marginesem), ‘Julka’ (kwiaty aksamitnie fioletowe z głęboko fioletowo-czerwoną listwą środkową). ‘Jerzy Popiełuszko’ (jedwabisto-białe kwiaty), ‘Lech Wałęsa’ (duże fioletowe kwiaty z jaśniejszymi akcentami), ‘Solidarność’ (kwiaty jasnoczerwone). ‘Polonez’ (kwiaty czerwone). Wiele z tych odmian Clematis zdobyło złote, srebrne lub brązowe medale na słynnych Targach Plantarium w Boskoop w Holandii. Wprowadzone na rynek w 2006 r. ‘Bieszczady’, ‘Mazowsze’ i ‘Mazury’ to najnowsze polskie odmiany klematisów.
