Araukaria wyniosła (Araucaria heterophylla) to niesamowicie piękne drzewo iglaste pochodzące z Chile w Ameryce Południowej. Każdy, kto posiada, duże wnętrza powinien sobie zafundować tę oryginalną roślinę. Konieczne przeczytaj wszystko na temat: araukaria, Araucaria heterophylla, araukaria wyniosła, igława wyniosła, jodełka pokojowa. Jeszcze dziś sprawdź, jak dbać o tę wymagającą roślinę.
Araukaria wyniosła (Araucaria heterophylla, syn. excelsa) zwana też igława wyniosła lub jodełka pokojowa
To rodzaj drzew iglastych należących do: rodziny araukariowate (inaczej igławowate, łac. Araucariaceae), rzędu araukariowce (łac. Araucariales) oraz kladów roślin nagonasiennych i naczyniowych. Nazwa rodzaju Araucaria wywodzi się od plemienia Indian Araukanów, którzy rdzennie zamieszkiwali rejony Chile, w których do dzisiejszego dnia rosną te drzewa. Rodzaj araukaria liczy w sumie 19 gatunków, z których dwa bytują naturalnie w płd. części Ameryki Południowej, a pozostałe 17 gat. na Nowej Kaledonii i Nowej Gwinei oraz we wschodniej Australii. Najbardziej znany gat. to araukaria chilijska, której nasiona są jadalne i nadal spożywane przez indiańskich tubylców.
Araukaria chilijska bywa też sadzona i uprawiana jako drzewo ozdobne także w cieplejszych obszarach klimatu umiarkowanego, choć młode rośliny wymagają tu jednak stosownej ochrony przed mrozem. Araukaria wyniosła (Araucaria heterophylla) jest z kolei w innych miejscach na świecie uprawiana tylko jako roślina pokojowa i oranżeryjna. Araukarie wszystkich tych gatunków są wiecznie zielone i dwupienne, rzadziej jednopienne. Spośród innych iglaków wyróżnia je niezwykle regularny pokrój i mocne, grube, jakby nawoskowane pędy i igły. Araukaria ma prehistoryczny rodowód, ponieważ rośliny te istnieją już na Ziemi od ponad 200 mln lat. Pierwsi przedstawiciele obecnych igław zamieszkiwali obecną Europę już w okresie jury.
Roślina doniczkowa Araucaria wyniosła (Araucaria heterophylla) – morfologia
Araukarie to wysokie zimozielone drzewa dorastające do 70 m i mające charakterystyczny stożkowaty pokrój. Ich gałęzie wyrastają z pnia w regularnych okółkach, niemal pod kątem prostym. Młode drzewa rozgałęziają się od dołu, a z wiekiem jak u wszystkich iglaków, pień samoistnie oczyszcza się od dołu z obumierających starych gałęzi i takie wiekowe drzewa mają już nagi i długi pień, zakończony stożkową koroną. Liścienie u araukarii występują w ilości 2 do 4. Młode liście mają natomiast kształt igiełkowaty i cienki, są przy tym ułożone skrętolegle luźno na pędzie. Dojrzałe liście są już bardzo trwałe, mocno sztywne, ściśle przylegające do siebie, jajowolancetowate lub szydlaste i łuskowate w budowie zewnętrznej. Kwiaty są rozdzielnopłciowe i rozmieszczone na różnych roślinach – u araukarii występuje dwupienność, co oznacza, że są drzewa męskie i oddzielnie drzewa żeńskie.
Szyszki wyrastające pojedynczo lub w skupiskach na szczytach pędów, są organem męskim. Wydłużone szyszki tworzą spiralnie ułożone łuski z pylnikami (mikrosporangie) złożone z 6-8 komórek. U niektórych gat. szyszki mają spore rozmiary, np. u A. muelleri do 25 cm dł. Szyszki żeńskie są również okazałe i ciężkie, ale za to kuliste w kształcie (np. u A. bidwillii mają dł. do 30 cm długości i 5 kg wagi). Łuski w szyszkach żeńskich są spłaszczone i dojrzałe łatwo się wyłamują. Na tych łuskach są przyrośnięte pojedyncze zalążki, które czekają na zapylenie z udziałem wiatru (araukarie są wiatropylne).
Nasiona są złączone z łuskami nasiennymi, z którymi razem odrywają się od osi szyszki i spadają na ziemię po dojrzeniu. Na brzegu nasiona bywają często lekko oskrzydlone. Szyszki dojrzewają jednak dopiero w drugim lub trzecim roku od pojawienia się, a następnie ulegają rozpadnięciu się. Nasiona kiełkują epigeicznie (liścienie wznoszą się nad powierzchnię gleby) lub hipogeicznie (liścienie pozostają przy kiełkowaniu w glebie).
Araukaria – gatunki uprawne
Araukaria to duże drzewo iglaste, które w naszym klimacie uprawiamy jako pokojową roślinę doniczkową (jodełka pokojowa), do czego nadają się zaledwie dwa gat.: araukaria wyniosła (igława wyniosła, Araucaria heterophylla) i araukaria chilijska (Araucaria araucana). Choć oba te gat. dorastającymi w naturze ponad 60 m wysokości, to w uprawie domowej w doniczce rosną jednak bardzo wolno, nie osiągając zwykle więcej, jak 1,5-2 m i to po kilku latach. Oba te gat. różnią się wyglądem liści, które u araukarii wyniosłej są miękkie i zielone i gęsto rosną na pędach. U araukarii chilijskiej są natomiast sztywne i skórzaste w dotyku, mają też postać trójkątnych blaszek, odstających w górnej części od pędu i lekko nachodzących na siebie. Większe skórzaste liście rosną też na głównym pniu rośliny, nadając mu wygląd najeżonej ostrymi, zielonymi i sztywnymi kolcami, jak gdyby „smoczej skóry”.
Araukaria wyniosła (igława wyniosła, Araucaria heterophylla) i araukaria chilijska (Araucaria araucana) – wymagania klimatyczne.
Oba te uprawne gat. araukarii pochodzą też z nieco innych środowisk, ponieważ ojczyzną Araucaria heterophylla jest wyspa Norfolk, leżąca obok Australii. Panuje tam umiarkowanie ciepły i wilgotny morski klimat zwrotnikowy, dlatego igława wyniosła potrzebuje w domu niezbyt wysokich temp. latem (20-24⁰C) i umiarkowanie chodnych zim (10-12⁰C, jednak max. nie niżej jak 5⁰C). Z kolei araukaria chilijska pochodzi z wilgotnych, podzwrotnikowych lasów Chile, w których temperatury w okresie zimowym spadają czasem poniżej 0⁰C. Gatunek ten może więc zimą wytrzymać krótkotrwałe nieduże mrozy (do ok. -10⁰C), choć preferuje ogólnie wyższe temp. ok. 0-5⁰C zimą i 18-22⁰C latem.
Araukaria wyniosła (Araucaria heterophylla) – wymagania uprawowe.
Araukarie mają dość szczególne wymaganie, nie są łatwe w hodowli i rosną bardzo rozłożyście, potrzebują więc sporo miejsca. W naszych zbyt suchych i ciepłych mieszkaniach rośliny te nie czują się zbyt dobrze i często sprawiają problemy. Z tych powodów w uprawie domowej spotyka się je obecnie dość rzadko. Na dodatek błędy pielęgnacyjne i niedoskonałe warunki (np. ciasne mieszkania w blokach) uprawowe stosunkowo szybko wywołują u nich spowolnienie wzrostu, deformację pędów oraz zrzucanie liści. Czasem nawet pojawia się żółknięcie i zasychanie całych pędów.
Araukarie są wtedy również bardziej podatne na ataki szkodników (jak np. wełnowce i wciornastki) i chorób. Odpowiedniejsze są dla nich duże, przestronne i nie za ciepłe wnętrza starych domów (np. kamienic), lub umiarkowanie ciepłe ogrody zimowe i oranżerie. Araukariom można tu łatwo zapewnić dobre warunki uprawy, mają też możliwość wejść w naturalny spoczynek zimowy. Prócz właściwej temperatury i wyższej wilgotności powietrza, w hodowli domowej rośliny te wymagają też widnego, jednak nie bezpośrednio nasłonecznionego stanowiska.
Pamiętajmy, że są to rośliny leśne, więc nie lubią pełnego słońca. Inne ich wymagania, to żyzne, próchnicze i przepuszczalne podłoże, z lekko kwaśnym odczynem pH typowym jak w uprawie gat. iglastych. W okresie letnim trzeba je ponadto dość obficie i systematycznie podlewać, gdyż nie tolerują przesuszania. W tym samym okresie wymagają też nawożenia preparatami wieloskładnikowymi, pozbawionymi jednak związków wapnia (najlepiej dla roślin kwasolubnych). W okresie zimowym araukarie muszą mieć możliwość przejścia w stan spoczynku. Zapewni im to widne i chłodne stanowisko jak np. chłodna klatka schodowa, oranżeria lub weranda). Zima nie stosuje się też nawożenia i mocno ogranicza podlewanie.
Czy araukaria może być uprawiana w ogrodzie?
Oba gatunki hodowlane, araukaria wyniosła (igława wyniosła, Araucaria heterophylla) i a. chilijska (Araucaria araucana), uprawia się w domach w doniczkach. To idealna ozdoba dużych wnętrz (np. przestronny hol lub okazały salon) i oranżerii. Można je też prowadzić w formie nietypowego, oryginalnego bonsai i wtedy zajmują mniej miejsca w domu. Latem wszystkie można również wystawiać do ogrodu lub na taras, choć jesienią koniecznie należy je na powrót wnieść do domu, bo nie są w stanie przetrwać mrozów. Wyjątkiem jest araukaria chilijska, która w zacisznym i słonecznym oraz odpowiednio wilgotnym miejscu potrafi przetrwać krótkotrwałe obniżenia temp. do ok. -10⁰C. Można ją, więc w cieplejszych miejscach Europy uprawiać nawet w przydomowych ogródkach.
Niestety w Polsce zimy są wciąż ostrzejsze niż np. we Włoszech czy nawet sąsiednich Niemczech. Gruntową uprawę araukarii chilijskiej można, więc zaryzykować tylko w najcieplejszych rejonach naszego kraju, czyli np. na Dolnym Śląsku lub nad morzem, gdzie mamy też podwyższoną wilgotność powietrza, którą araukarie preferują. Wybieramy wtedy stanowisko łatwo nagrzewające się, słoneczne, osłonięte od wiatru i zaciszne. Młode drzewa powinny być też okrywane na zimę słomianym chochołem lub grubą włókniną. Można też przez kilka pierwszych lat uprawiać je w dużych donicach i chować na zimę do pomieszczeń lub oranżerii i dopiero dobrze podrośnięte na stałe wysadzić do gruntu. Uwaga jednak, ponieważ mroźnej i srogiej zimy araukaria i tak prawdopodobnie nie przetrwa.
[…] Roślina doniczkowa Araucaria wyniosła […]