Zygokaktus, kaktus bożonarodzeniowy, grudnik

5/5 - (1 vote)

Zygokaktus, Kaktus bożonarodzeniowy to ciekawa roślina o prześlicznych kwiatach w kolorze od białego i kremowego, poprzez odcienie różowe, do czerwonych, a nawet żółtych! Z pewnością kaktus ten stanowi pożądaną alternatywę dla wielu innych roślin ozdobnych, ponieważ kwitnie w okresie zimowym, gdy większość z nich odpoczywa! Każdy, kto pragnie sprawić sobie atrakcyjną zimową ozdobę swojego mieszkania – powinien zwrócić uwagę na tę roślinę!

Kaktus bożonarodzeniowy ma zadziwiająco wiele nazw! Znany jest bowiem jako: zygokaktus, grudnik, grudniak, grudzień, grudniówka, kaktus Bożego Narodzenia, barbórka, raczek, filokaktus, epifylum zimowe i bierwion zimowy. Aktualnie zalicza się go do rodzaju Schlumbergera (łac.). Tak naprawdę prawidłową nazwą tej atrakcyjnej i bardzo popularnej rośliny jest więc schlumbergera zimowa (łac. Schlumbergera trunctata). Nazwa ta powstała na cześć Frederika Schlumbergera, który był znanym kolekcjonerem i hodowcą kaktusów, żyjącym w XIX w. Natomiast określenia „grudnik”(i pokrewne) oraz „kaktus bożonarodzeniowy”, roślina ta zawdzięcza z kolei nietypowej, bo zimowej porze kwitnienia, mającej swoje apogeum w okolicach Bożego Narodzenia.

Charakterystyka zygokaktusa

Ojczyzną zygokaktusa, podobnie zresztą jak podobnego do niego kaktusa wielkanocnego, są tropikalne (deszczowe) lasy brazylijskie Ameryki Południowej, gdzie rośnie w zagłębieniach pomiędzy konarami w koronach drzew. Z takich miejsc pędy zygokaktusa mogą się swobodnie zwieszać na długość nawet do kilkudziesięciu centymetrów! Czasem kwiat ten rośnie także na porośniętych roślinnością skałach (w zagłębieniach skalnych).

Kaktus bożonarodzeniowy ma ciekawy pokrój i wygląd. Jego zwisające pędy dorastają do ok. 15-30 cm długości i składają się ze spłaszczonych, podłużnych, mięsistych, kilkucentymetrowych członów, połączonych ze sobą oboma końcami, jak ogniwa łańcucha. Każdy z tych członów ma karbowane lub ząbkowane brzegi. Zygokaktus należy do rodziny kaktusowatych (łąc. Cactaceae), jednak nie zachowuje się jak typowy kaktus. Nie posiada na przykład kolców i cierni, za to na szczycie jego ciemnozielonych, błyszczących, liściokształtnych członów pędowych, mogą występować delikatne włoski lub szczecinki. Kwiaty tej rośliny tworzą się natomiast na samych wierzchołkach pędów, skąd wyrastają kępkami. Mają przy tym różnej długości płatki, osadzone w 2 rozsuniętych rzędach, co tworzy wrażenie krótkiego fragmentu girlandy.

Czytaj również  Guzmania języczkowata
Zygokaktus, kaktus bożonarodzeniowy, grudnik
Zygokaktus czerwony

Do Europy, w tym Polski, kaktus ten został adoptowany w XIX w. i niemal od razu stał się ulubionym kwiatem. Jego uprawa doniczkowa była modna nawet na polskiej wsi! Po okresie lekkiego zapomnienia, obecnie roślina ta ponownie wraca jednak do łask. Zimą pięknie ozdabia nam mieszkania swoimi żywymi barwą kwiatami, a latem można ją wystawiać na balkon, taras, lub nawet bezpośrednio na klomby kwiatowe.

Zygokaktus nie stanowi jednolitej formy systematycznej i aktualnie znanych jest aż 6 gatunków tej rośliny: Schlumbergera kautskyi, S. microsphaerica, S. opuntioides, S. orssichiana, S. russelliana, S. truncata (łac). W uprawie doniczkowej występują jednak głównie mieszańce schlumbergery zimowej (łac. S. truncata).

Podobieństwo kaktusa bożonarodzeniowego do kaktusa wielkanocnego. Jak już wspomniano, kaktus bożonarodzeniowy (zygokaktus) jest często mylony z podobnym do niego kaktusem wielkanocnym (łac. Rhipsalidopsis gaertneri lub Hatiora gaertneri). Rośliny te różnią się jednak przede wszystkim budową kwiatów, bowiem u zygokaktusa są one długości ok. 5 cm i podwójne, czyli z dwoma warstwami wygiętych do tyłu płatków i wystającymi na końcu pręcikami. Natomiast kwiaty kaktusa wielkanocnego są mniejsze i krótsze do ok. 3 cm. Mają przy tym ostro zakończone płatki i znacznie krótsze pręciki. Kaktus bożonarodzeniowy kwitnie od grudnia do końca zimy, natomiast wielkanocny – od marca do maja. Ten pierwszy ma też bardziej wygięte i dłuższe pędy.

grudnik, zygokaktus różowy
zygokaktus różowy

Kaktus bożonarodzeniowy stanowisko i uprawa

Zygokaktus najlepiej rośnie i kwitnie w glebie lekkiej, a więc piaszczystej (torf zmieszany z piachem) i w chłodnych mieszkaniach, w których nie ma zbyt wysuszonego powietrza. Latem roślinie tej wystarcza normalna temperatura pokojowa w granicach ok. 20-22oC. Z kolei zimą, czyli w porze jego kwitnienia, trzeba mu zapewnić temperaturę ok. 10-14°C.

Zygokaktus wymaga ponadto stanowiska jasnego lub półcienistego (nie bezpośrednio na słońcu), z rozproszonym światłem. Najlepiej więc, jeśli ustawimy go w miejscu jasnym lub półcienistym, a więc na oknie o wystawie południowo-wschodniej lub zachodniej, ewentualnie może to być nawet okno północne. Latem zygokaktus lubi być wystawiany na świeże powietrze, czyli na zewnątrz mieszkania, jednak w miejsca nie narażone na bezpośrednie działanie promieni słonecznych, które mogą rośliny poparzyć i obsuszyć.

Czytaj również  Szczawik trójkątny Mijke

Należy pamiętać, że zygokaktus jest wrażliwy na zmiany miejsca i przekręcanie doniczki. Jeśli będziemy to robić, to roślina zareaguje wtedy zrzucaniem nawet wszystkich pąków kwiatowych! Dlatego kaktusa bożonarodzeniowego nie należy przestawiać, w szczególności w okresie przez i w czasie kwitnienia!

grudnik łososiowy
zygokaktus łososiowy

Zygokaktus kwitnienie i odmiany barwne

Zygokaktus kwitnie w bardzo różnych kolorach: od białego i kremowego, poprzez różne odcienie różowego, purpurowego, fioletowego i czerwonego, a od niedawna nawet w kolorze żółtym. Wśród odmian zygokaktusa można wymienić: Bristol Queen (kwiaty białe), White Christmas (białe lub biało-różowe), Nicole (różowe), Sunset Dancer (czerwone), Thoralise (jasnoczerwone), Westland (kwiaty małe i czerwone), Dark Eva (kwiaty dwubarwne: biało-różowe), Bristol Rose (dwubarwne: ciemnoróżowo-białe), Christmas Cheer (dwubarwne: pomarańczowo-czerwone), nowa odmiana Gold Charm (żółte).

Kaktus bożonarodzeniowy kwitnie w okresie od grudnia do końca zimy. Aby jednak kwitł ponownie, trzeba zapewniać mu dwukrotny spoczynek w ciągu roku. Pierwszy przypada na przełom lutego i marca, natomiast drugi trwa od sierpnia do października. Kolejny warunek obfitego kwitnienia, to przestawienie rośliny w czasie od sierpnia do października, w chłodne miejsce o temp. 8-10ºC. Kaktus Bożonarodzeniowy wytworzy kwiaty także pod warunkiem, że zapewnimy mu w tym czasie (czyli przed kwitnienie), każdej doby co najmniej 10 godzin zupełnych ciemności. Pamiętać przy tym należy, że nawet światło zwykłej żarówki wpływa na przedłużenie dnia dla rośliny. Przez brak takich właśnie warunków termiczno-świetlnych, roślina może nie zakwitnąć.

grudnik biały
zygokaktus biały

Kaktus bożonarodzeniowy podlewanie i przesadzanie

Pielęgnacja zygokaktusa wymaga stałego, lekko wilgotnego podłoża w doniczce. W okresie kwitnienia i wzrostu, poza nawożeniem i dosyć obfitym podlewaniem, należy od czasu do czasu spryskiwać roślinę miękką wodą (roślina ta rośnie w naturze w deszczowej dżungli, więc lubi wilgotne powietrze). Zraszamy jednak tylko same pędy, ponieważ zmoczone pąki i kwiaty będą opadały. Podlewać trzeba w tym czasie regularnie i obficie, jednak nie dopuszczając do stania rośliny w wodzie, czyli zalewania bryły korzeniowej, bo wtedy obumrze i zgnije! Jeśli jednak zdarzy nam się przelać zygokaktusa, należy go wtedy dobrze przesuszyć. W przypadku, gdy okaże się, że już nie da rady go uratować, można wtedy zrobić z niego nowe sadzonki pędowe.

Czytaj również  Skrętnik odmiany Józef

Od sierpnia, aż do ukazania się pąków kwiatowych, podlewanie należy ograniczyć. W tym okresie roślina przechodzi okres spoczynku, bez przejścia którego, nie zakwitnie. Kolejny spoczynek trzeba zapewnić po kwitnieniu, czyli z reguły od lutego do marca. Po zakończeniu kwitnienia zygokaktus traci charakterystyczny połysk na członach pędowych. Jest to normalna oznaka przechodzenia w kolejny stan spoczynku. W tym okresie rośliny trzeba podlewać minimalnie i dopiero wtedy, gdy ich człony pędowe zaczną się marszczyć. Podlewamy w czasie spoczynku tylko tyle, by ziemia w doniczce zupełnie nie wyschła. Po ok. 8 tygodniach spoczynku można zacząć ponownie oszczędnie podlewać zygokaktusa, co ma trwać aż do wiosny.

pączki u grudnika
zygokaktus zaczynający kwitnąć

Zygokaktus nie jest kłopotliwy i nie wymaga częstego przesadzania. Wystarczy jedynie, jeśli co 3 lub 4 lata przeniesiemy (przesadzimy) roślinę do świeżej, przepuszczalnej ziemi dla kaktusów. Może to być nawet tylko wymiana ziemi w tej samej doniczce.

Nawożenie i rozmnażanie

W okresie wzrostu (zima, wiosna i pierwsza połowa lata) zygokaktusa, należy zasilać go raz w miesiącu nawozem dla kaktusów (sukulentów). Od sierpnia, aż do ukazania się pierwszych pąków kwiatowych, należy zaprzestać nawożenia i ograniczyć podlewanie.

Grudniaka można łatwo rozmnażać samemu. Sadzonki robimy z pociętych nadziemnych pędów tej rośliny. Aby to zrobić właściwie, należy uciąć jej fragment składający się z dwóch połączonych ze sobą, spłaszczonych członów łodygowych. Taką sadzonkę podsuszamy przez minimum jeden dzień i wkładamy do piaszczystego (torf zmieszany z piaskiem), lekko wilgotnego podłoża. Ukorzenianie trwa zwykle 3-6 tygodni.

grudniki w sprzedaży
zygokaktusy

Kaktus bożonarodzeniowy choroby i szkodniki

Na mokrym i zimnym stanowisku zygokaktusy mogą chorować na zgniliznę korzeniową. Na stanowisku zbyt słonecznym człony pędów mogą się natomiast zabarwiać na różowo-czerwono i ulegać poparzeniu. Możliwe jest również opadanie pąków na skutek raptownej zmiany stanowiska. Kwiaty te mogą ponadto atakować mszyce, wełnowce, lub rzadziej przędziorki i tarczniki, na które pomoże spryskanie odpowiednim herbicydem zakupionym w sklepie ogrodniczym.